łeczeństwa nie zależą bynajmniej od losów większej własności ziemskiej, że potrafi ono bronić swych interesów także bez dotychczasowych kierowników, energiczniej nawet i skuteczniej. Ten przewrót w stosunkach wewnętrzno-politycznych poznańskich jest dziełem, a równocześnie przyczyną, ogromnego rozwoju prasy ludowej. Małe, tanie, popularne dzienniki poruszyły lud uśpiony i przygotowały do działalności politycznej, a im szersze warstwy ruch ten ogarniał, tem więcej odczuwano potrzebę takich tanich wydawnictw, i tem więcej mnożyła się ich liczba. Dziś już ta prasa ludowa jest najważniejszym czynnikiem politycznym w W. Ks. Poznańskim i wyparła z stanowisk uprzywilejowanych pisma wielkie, przeznaczone dla inteligencyi i stanów zamożniejszych. Z drugiej zaś strony jest ona najpoważniejszym czynnikiem oświaty, zastępuje szerokim warstwom ludu szkołę, zachęca do nauki i ułatwia ją, dostarcza swoim czytelnikom tysiącznych wiadomości, niezbędnych w życiu prywatnem i publicznem, których w szkole germanizacyjnej nabyć nie można. Rozmiary tej pracy nie pozwalają nam na szczegółowe scharakteryzowanie rozwoju dziennikarstwa w Poznańskiem i określenia charakteru i działalności pism pojedyńczych. Zadowolimy się więc wyliczeniem ważniejszych czasopism, wychodzących obecnie, z podaniem liczby prenumeratorów każdego z nich, zwłaszcza, że sam taki wykaz wystarczy do wyrobienia sobie sądu o roli, jaką w społeczeństwie tamtejszem odgrywa dziennikarstwo.
| Tytuł pisma | Charakter | Wychodzi | Liczba prenum. |
| Dziennik Poznański | Organ inteligencyi zachowawczej |
6 razy na tydzień | 2,600 |
| Kuryer Poznański | Organ duchowień- stwa |
„ „ | 1,200 |
| Orędownik | Organ centralny ruchu ludowego |
„ „ | 3,500 |
| Postęp | Ludowy, antyse- micki |
„ „ | 5,500 |
| Wielkopolanin | Ludowy, zachow. | „ „ | 12,000 |
| Goniec Wielkopolski | Demokr.-narod. | „ „ | 3,000 |
| Dziennik Kujawski | Ludowy, zachow. | „ „ | 4,000 |
