i miejskim, Chodzieskim, Wyrzyskim, Poznańskim miejskim, Międzyrzeckim, Śremskim, Kępińskim i Leszczyńskim, otrzymalibyśmy cyfry o ½, a nawet 1% wyższe. Najwięcej „dwujęzycznych“ naliczono w mieście Poznaniu — 1,012; drugie miejsce zajmuje Bydgoszcz z 919, trzecie powiat Chodzieski z 831, czwarte i piąte powiaty: Bydgoszcz, wieś (628) i Wyrzyski (628). W następnym, Babimojskim, naliczono osób tej kategoryi już tylko 454. Najmniej, bo tylko 2, ma ich powiat Nowotomyski.
Jeżeli zestawimy liczbę Polaków z wykazaną wyżej (str. 190) liczbą katolików w całem Księstwie i pojedyńczych jego powiatów, to przekonamy się, że katolików jest znacznie więcej, czyli że w Księstwie mieszka stosunkowo wielka liczba katolików Niemców. Odgrywają oni tam o tyle dość wybitną rolę polityczną, że do tej pory łączyli się prawie wszędzie z Polakami, obecnie zaś przechodzą na stronę germanizatorów. Przez to w powiatach, posiadających znaczny procent niemieckiej ludności katolickiej, stosunek stronnictw politycznych zmienił się na niekorzyść Polaków. Z drugiej strony mieszka w powiatach południowo-wschodnich, graniczących z Szląskiem, kilka tysięcy Polaków wyznania ewangelickiego, którzy nie porzucają wprawdzie swej narodowości, ale zachowują się mniej lub więcej biernie w sprawach politycznych. Dla scharakteryzowania stosunku między narodowością i wyznaniem, przytoczymy spis powiatów z oznaczeniem z jednej strony liczby katolików, z drugiej liczby Polaków, według spisu z r. 1900.
| Powiat | Liczba katolików |
Liczba Polaków |
| Odolanów ... | 26,704 | 30,126 |
| Ostrzeszów ... | 26,581 | 30,470 |
| Kościan .... | 38,961 | 38,250 |
| Środa ..... | 39,557 | 38,952 |
| Poznań zach. .. | 32,374 | 31,786 |
| Gostyń .... | 37,907 | 37,097 |
| Kępno .... | 28,332 | 29,128 |
| Pleszew .... | 29,010 | 28,465 |
| Września ... | 30,653 | 29,701 |
| Witkowo ... | 22,321 | 22,002 |
| Jarocin .... | 40,778 | 39,435 |
