Strona:O życiu, dziełach i zasługach Ks. Piotra Skargi.djvu/10

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

użyć tego daru Bożego dla chwały Boga, dla szczęścia ludzi, dla dobra ojczyzny.
Podziękował za bogate probostwo, podziękował za godność kanonika i kanclerza, pozostał tylko kaznodzieją i tak poruszał serca i umysły, że najzacieklejsi nieprzyjaciele godzili się, wyrzekając zawiści, że najbardziej zatwardziałe sumienia grzeszników kruszyły się i oczyszczały z grzechu, że odszczepieńcy nawracali się do Kościoła.
A odszczepieństwo wtedy rozchwaściło się w całej Polsce. Oto w Niemczech, oderwał się od kościoła zakonnik z klasztoru Augustynów, nazwiskiem Marcin Luter, i ogłosił w r. 1517 nową religię. Rozszerzyła się prędko w północnych krajach niemieckich, a że ją przyjął książę pruski Albert, lennik Polski, przeto z Prus dostawała się do naszego kraju. Oprócz Lutra, wystąpił z inną nauką Kalwin, Francuz, w Szwajcaryi. I ta nauka do Polski się dostała. Ale nie dość tego! Prócz Luteranów i Kalwinów, pojawili się Aryanie, Socynianie, Unitaryusze, Trynitaryusze i Menonici.
Wszyscy na swój sposób tłómaczyli naukę Chrystusa Pana, przyczem oczywiście kłótnie były między nimi, spory zawzięte i bałamuctwa coraz większe.
Te religijne zamęty zwano u nas „nowinkami“, a zajmowano się niemi z ciekawości raczej, niż z upodobania w nowej nauce; częściej przez niesforność, niż z przekonania, a najbardziej może,