Strona:O Żydach i kwestyi żydowskiej.pdf/85

jętność rachowania, powściągliwość żądz, systematyczność działań i — w dodatku — szacunek dla pracy taki, że bez niéj szanować nie mogą nikogo, ani nawet samych siebie.
 Patrzmy na Czechów. Kilkadziesiąt lat zaledwie upłynęło, odkąd ocknęli się oni z dwu wiekowéj apatyi, uczuli w sobie znowu tętna narodowego życia i zapragnęli czynić zadość potrzebom narodu. W chwili ocknięcia się spotkali się oni twarzą w twarz z potężnie rozwiniętym na ziemi ich przemysłem niemieckim. Cóż? wzięli się z nim na bary i dotąd jeszcze walczą; ale, wielki przemysł w połowie a drobny całkiem prawie już znajduje się w ich ręku. Jeżeli zapragniecie statystyki udowadniającéj fakt ten, poproście o nią piérwszego lepszego wykształconego czecha, który chętnie wam ją ukaże; bo i posiadają i słusznie jest z niéj dumny. Jeżeli zaś zapytacie: dla czego czesi w krótkim stosunkowo przeciągu czasu zdołali z jednéj z dróg życia i bogactwa swego, zsunąć znaczną ilość możnych i wytrawnych niemców? Odpowiem wam, że stało się to, dzięki rozszerzonemu pomiędzy niemi duchowi demokratyzmu, niosącemu z sobą demokratyczną siłę, prostotę, pracowitość, rachubę i cierpliwość. Arystokracya czeska wynarodowiła się i, jak przegniła część ciała, z narodowego organizmu wypadła. Zabrakło ideałów i wzorów arystokratyzmu. Mieszczaństwo zamożne bardzo, średnia posiadłość ziemska, przedstawiana przez dostatnich i oświeconych chłopów, wykwint, blask i używanie, usunęły na plan dalszy. Na plan dalszy; nie należy bowiem wierzyć tym, którzy utrzymują, że demokracya czeska składa się z samych gburów, obcych całéj estetycznéj i artystycznéj stronie cywilizacyi. Owszem, posiada ona poezyą swoją i swoją sztukę dramatyczną, składa olbrzymie ofiary na zbudowanie dla téj ostatniéj wspaniałego przybytku,