cych w literaturze pism, wyliczeniem a i przeczytaniem których nikt utrudzić się nie może. Dzieło Tadeusza Czackiego: „O żydach i karaitach,” dotąd jeszcze najlepsze ze wszystkich o przedmiocie tym u nas istniejących; książka Ludwika Gumplowicza: „O prawach żydów w Polsce” cenna, ale dla szérokiej publiczności mało przystępna; Wacława Aleksandra Maciejowskiego: „O żydach w Polsce na Litwie i Rusi” materyał raczéj dla przyszłych opracowań, niż opracowanie, któreby ogół, choćby oświęcony, czytał z zajęciem i korzyścią. Nadto oprócz pięknie napisanéj ale szkicowéj i niedokończonéj Historyi żydów w Polsce Al. Kraushara, bardzo dobréj i nauczającéj broszury Smoleńskiego p. t. Żydzi w Polsce w wieku 18-ym” i dwu lub trzech innych, drobnych zawsze pism o tym przedmiocie, niejaką wartość historyczną lub społeczną mających, literatura nasza o żydach składa się z dziesiątka broszur tłómaczonych p. t. Żydzi i Kahały, Mojżesz i żydzi, Talmud i Żydzi, Zawojowanie świata przez żydów i t. p. jako téż z oryginalnie, na podstawie powyższych broszur i osobistych spostrzeżeń kreślonych pism pana Jana Jeleńskiego. Jeżeli uwzględniemy jeszcze parę powieści na tle żydowskiego życia skreślonych, i setkę pobieżnych artykulików dziennikarskich, nic już więcéj o żydach w literaturze naszéj niéma. Ani historyi politycznéj, ani historyi religii, ani historyi udziału ich w różnostronnych pracach cywilizacyi europejskiéj, ani specyalnéj historyi przebywania ich w kraju naszym; ani statystyki obecnego ich u nas bytu. Królestwo temu, kto po przeczytaniu powyżéj wymienionych broszur uczuje w głowie światło a nie uczuje w sercu nienawiści i wzgardy! Zrozumieć łatwo, w jakim celu dokonywują się przekłady takie, jak: Żydzi i Kahały albo Zawojowanie świata przez żydów.
