Strona:Niewiadomska Cecylia - Legendy, podania i obrazki historyczne 09 - Królowie obieralni.djvu/29

 Kanclerz i podkanclerzy piastowali t. zw. większą i mniejszą pieczęć, równe sobie co do znaczenia. Bez kanclerskiej pieczęci żaden królewski rozkaz nie był ważny, więc w każdej sprawie kanclerz porozumiewał się z królem, i na wspólnej naradzie rzecz decydowano. Bo kanclerz miał prawo odmówić królowi pieczęci, a wtedy król był bezwładny.
 Na wysokiem tem stanowisku prawie do końca życia pozostał Zamoyski i za panowania Stefana złożył niemałe dowody rozumu, gorliwości i poświęcenia dla kraju. Można powiedzieć śmiało, iż rządził wspólnie z królem, i połowa zasługi świetnego tego panowania słusznie do Zamoyskiego należy.
 Nietylko radą jednak służył Zamoyski ojczyznie, okazało się wkrótce, że na polu walki orężnej jest równie wielkim wodzem, jak mądrym doradcą w senacie.
 Podczas trzyletniej wojny o Inflanty najlepiej ujawniły się jego zdolności: przezorność obok męstwa, bystrość umysłu obok wytrwałości, nieskończona ofiarność krwi, trudu i złota, dar pozyskania miłości żołnierzy przez hojność i sprawiedliwość, wreszcie umiejętność prowadzenia walki. Nikt go zastąpić nie mógł, on kierował wszystkiem wraz z królem; to też gdy stary hetman zrzekł się swej godności, nie mogąc skutkiem wieku podołać ciężkim trudom obozowego życia, Batory Zamoyskiemu oddał najwyższe dowództwo.
 Zastanowił się kanclerz, czy je przyjąć może: miał już tyle tak poważnych obowiązków. Lecz z drugiej strony — widział doskonale, że w rozpo-