Strona:Mojżesz Mendelssohn.pdf/18

nowy, dotąd mu nieznany. To go oczywiście jeszcze bardziej zachęcało do dalszych badań na polu nauki.
 W tym czasie przybył także do Berlina przez fanatyków z ojczyzny dla swoich postępowych zasad wygnany Polak, dzielny talmudysta Izrael Lewi Samosz.
 Był on jednym z bardzo nielicznych wolnomyślących rabinów polskich, którzy dla gruntownej znajomości talmudu i pobożnego życia zajmowali prawie wszystkie krzesła rabinackie po większych miastach niemieckich, a którzy dla celów osobistych jak najusilniej się starali, aby niedopuszczać żydów do źródła oświaty, gdyżby to zachwiać mogło ich wpływem i znaczeniem. Izrael Samosz stanowił jednak zupełny ich kontrast.
 Do niego pospieszył także Mendelson, a on chętnie go przyjął, wspierał go w jego dążnościach, zachęcał do innych nauk, szczególnie zaś do matematyki, która ćwicząc władze myślenia, uczy także odnajdywać i poznawać prawdę.
 U Samosza zapoznał się Mendelssohn z Aronem Salomonem Gumpertzem, który pierwszy jako żyd w Prusiech uzyskał stopień doktora, a ten mu udzielał nauki z dziedziny literatury niemieckiej. Tu się otworzyły dla Mendelssohna nowe źródła wiedzy. Poznał, że nie tylko w języku hebrejskim szukać należy skarbów umiejętności. Tak