Strona:Marya Dynowska - Hieronim Morsztyn i jego rękopiśmienna spuścizna cz.2.djvu/21

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
15
Hieronim Morsztyn i jego „Sumaryusz“.

Mars, Wenery przyjaciel stał przy niej w gromadzie,
A Febus przy Dyany opierał się stadzie.

Przechodzę do seicenta i jego maniery, o której już w rozdziale erotyków była mowa. Wiemy, że Hieronim wykazuje dość znaczną znajomość baroka; ale kto mu był w stylu tym bezpośrednim wzorem? Na pytanie to odpowiedzieć mi w tej chwili stanowczo niepodobna.
Odkryłam jednak dość wyraźne pokrewieństwa z pewnymi zasadniczymi, a ogólnie powtarzającymi się pomysłami szkoły, której Marini najbardziej charakterystycznym jest przedstawicielem.
Zestawienie więc piękności kochanki z różami, lilią, perłami, koralami, rubinami itd., tak częste u seicentystów a i przed nimi spotykane we włoskiej poezyi odnajdujemy w liryku nr. 296.

Ona dyament jasnością przechodzi,
Gdy co ugodzi,
Same się nieba śmieją, tam gdzie się obróci,
Kędy pojrzy, tam się w net słońce nawróci,
Lilia roście wdzięcznie ubielona,
Gdzie spojrzy ona,
A tam, gdzie śliczna jej stopa przechodzi,
Wnet róża wschodzi.
Czoło jej, jak marmur ślicznie ugładzony,
Włos, jakoby miał być węglem uczerniony,
Brwi, jako agat, wargi jak korale... itd.


Dość pospolite porównanie okrutnej ukochanej (bella crudele) z dzikim zwierzem (belua selvaggia), z tygrysicą lub niedźwiedzicą[1] spotykamy w Sumaryuszu pod nr. 215.

Srodześ tak zjadła, jak tygrys, gdy dzieci
Straciwszy, wpadnie żartkim łowcom w sieci.
Albo jak niedźwiedź, włócznią rozjuszony...


Typowe wreszcie u Guariniego a nadewszystko u Mariniego gromadzenie antytez, zestawianie męki z rozkoszą, lodu zewnętrznego z ogniem wewnętrznym, grobu z życiem itp.[2] mamy w liryku zatytułowanym:

  1. Guarini, Sonety (Rime).
  2. Marini, Lira III. Nel fiame beato e nel tormento (Canto) Tutto dentro di fuoco e fuor di ghiaccio (Amor secreto).
    Guarini, Rime. Fra duo mi vivo, or fuoco, or ghiaccio; sonet 16. Eterna vita in sepolcro; sonet 36.