Strona:Leo Lipski - Powrót.djvu/19

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
inaczej tego określić. Z małym upadkiem we Lwowie, znów z rozwiniętymi żaglami w lagrze. Po części temu zawdzięczam swoje przeżycie[1].

Miał szczęście do wiernych przyjaciół, ale i pecha, kolejno bowiem opuszczali Izrael i rozjeżdżali się po świecie. Ale nawet z Londynu i Nowego Jorku pisali do redaktorów i wydawców, wynajdywali tłumaczy, dbali o recenzje, organizowali pieniądze, paczki żywnościowe i ubraniowe, a nawet papier i przybory do pisania oraz słali do Leosia wspierające listy. Koleżanki zastępowały sekretarki, przepisywały na maszynie, chodziły na pocztę, a czasem wspólnie z nim pisały[2].
Jednym z takich przyjaciół był Michał Chmielowiec, przed wojną student polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz świetnie zapowiadający się krytyk, drukujący w tych samych pismach co Lipski. „Nasz Wyraz” nawet redagował. Obaj młodzi literaci zetknęli się ponownie w Armii Andersa — leżeli w tym samym szpitalu w Guzar, razem dotarli do Teheranu i tam dopiero los ich rozdzielił; później połączyła blisko trzydziestoletnia korespondencja, ale nigdy się już nie zobaczyli. Jak na ironię zmaterializował się w końcu, po dwudziestu blisko latach, absurdalny niegdyś żart Lipskiego — Chmielowiec został następcą legendarnego Grydzewskiego na stanowisku redaktora londyńskich „Wiadomości”[3]. To on właśnie stał za pierwszymi powojennymi publikacjami Lipskiego, opowiadania Powrót oraz kilku rozdziałów z Niespokojnych w „Wiadomościach” z 1952 roku. I to on polecał go Giedroyciowi, który ostatecznie stał się głównym wydawcą Lipskiego. Na karierę w „Wiadomościach” było jednak za późno — Lipski przestał pisać.

Drugim i najbliższym przyjacielem był Janek Holcman, postać ciekawa i szkoda, że tak mało znana. Pianista, muzykolog, krytyk muzyczny, kolekcjoner nagrań oraz wynalazca, a i człowiek niepozbawiony ambicji pisarskich — w jego listach do Lipskiego znaleźć można liczne próbki literackie i wzmianki o powieściach, które właśnie pisze; same powieści niestety, po samobójstwie Holcma-

  1. Leo Lipski, Paryż ze złota.
  2. W 1958 roku Lipski wysłał Giedroyciowi sztukę Knajpa, napisaną wspólnie z koleżanką, Orą Raskin; Giedroyc uznał utwór za słaby i wtórny. List Jerzego Giedroycia do Leo Lipskiego z 7 listopada 1958 roku (Archiwum Instytutu Literackiego).
  3. „Wiadomości” — tygodnik kulturalno-literacko-polityczny wydawany w latach 1946-1981 w Londynie, założony i do roku 1966 redagowany przez Mieczysława Grydzewskiego (1894-1970), kontynuacja jego przedwojennych, ukazujących się w Warszawie „Wiadomości Literackich” (1924-1939) oraz wojennych „Wiadomości Polskich Politycznych i Literackich“ (1940-1944) wydawanych w Paryżu i Londynie.