Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania375.jpg

stawia jedynie P. P. S. Wpływy partii tej naogół wzrastają. Otrzymała ona w r. 1921 — 3,2% głosów, w r. 1922 sm 3,6%, w r. 1928 sm 5,6%, 1928 sn 5,3%. Krańcowe dane spotykamy w r. 1922 sn (0,7%) i w r. 1925 (13,3%). Przy wyborach senackich 1922 r. nie wystąpiła właściwa siła P. P. S., to też wynik ten wypada z zakresu rozważań. Wielki sukces mieli socjaliści z P. P. S. w r. 1925, w r. 1928 byli poważnie słabsi. Jednakże liczba głosów zdobytych przez P. P. S. zależy od konkurencji głównie skrajnej lewicy. W r. 1925 przeciwstawiła się tylko słaba „lewica związków zawodowych“ (1,3% głosów), w r. 1928 natomiast wystąpili komuniści (bemowcy) bardzo mocno, to też P. P. S. zredukowała się do właściwych szeregów partyjnych, gdy w r. 1925 otrzymała ponadto te głosy, które bez względu na programy zawsze padają na odłamy najbardziej skrajne. Glosy niezadowolonych zebrał w r. 1928 Bem. Dzieje zespołów komunizujących nie wykazują żadnej stałości. W r. 1921 zebrał odłam ten 7,9%, w r. 1922 sm 2,1%, a zresztą wystąpił już tylko w r. 1928 sm i tam zdobył 12,4%. W przypadku tym wykazało się, że mimo systemu głosowania na listy wielkie są walory popularnych jednostek, lista Bema bowiem zawdzięczała swój sukces mirowi, jaki w pewnych warstwach wyrobił sobie główny kandydat tej listy. Przy wyborach tych komuniści nie byli już dalecy od zdobycia mandatu poselskiego. W r. 1921 szła do wyborów radzieckich oddzielnie socjaldemokracja (4,2% głosów]. O rozwoju sił wyborczych mniejszości narodowych mówiliśmy już wyżej.
 Na całej przestrzeni czasu od r. 1921 do 1928 okazuje się, że różniczkowanie polityczne nie maleje, bo ilość partyj naogół się nie zmniejsza. Najmocniejszą grupę stanowiło Stronnictwo Narodowe, na drugie miejsce wysunęła się z małych zaczątków radykalna demokracja, i to jej kierunek sanacyjny. Lekko wzmacnia się naogół P. P. S., utrzymują się jako tako małe zresztą szanse mniejszości narodowych. N. P. R. rosła do r. 1925, poczem spadła ogromnie; Chrześcijańska Demokracja traciła na ogół grunt; tendencję zwyżkową ma prawdopodobnie komunizm. Drobne odłamy mają krótki żywot, za wyjątkiem Związku Inwalidów, który utrzymuje się na małym odcinku. Z całego ułożenia stosunków poznać, że zwyciężają zespoły o ideologji ogólnej a słabną zespoły stanowe i programy kompromisowe.
 Każda dzielnica miasta ma z natury rzeczy w pewnej mierze własne oblicze polityczne. Stronnictwo narodowe ma największe przewagi w górnem Śródmieściu, poczem następują dolne Śródmieście, Jeżyce z Sołaczem, Stare Miasto prawobrzeżne, Św. Łazarz z Górczynem, wreszcie Wilda, a na ostatku nowe przedmieścia Poznania. Stosunkowo nierówne są sympatje Jeżyc, które szczególnie w r. 1928 przechyliły się bardzo na korzyść radykalnej demokracji. Ponieważ wybory z r. 1925 uważamy jako najbardziej średnie i symptomatyczne dla prze-