Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania372.jpg

senackich w r. 1922 a niezwykle mocny wynik wyborów sejmowych w r. 1928. Wprawdzie i ten wielki wynik niebardzo wiele odbiegał od wyborów radzieckich, ale jak na wybory sejmowe był ogromny, Przyczyną była osobista popularność naczelnego kandydata listy najskrajniejszej, o zabarwieniu komunistycznem. Ogólna kolejność natężenia wpływów ugrupowań socjalistycznych wyraża się jak następuje: na czele 1928 sm, potem 1921 — 1925 — 1922 sm — 1928 sn — 1922 sn.
 Mniejszości narodowe odgrywają na terenie miasta Poznania liczebnie małą rolę. Otrzymują one mniejwięcej 3—4% głosów. Wyjątki zachodziły z przyczyn nadzwyczajnych: przy wyborach sejmowych 1922 r. mniejszości nie głosowały w Poznaniu na własną listę, a przy wyborach radzieckich 1925 stawili listę kandydatów Żydzi, na których główna mniejszość, niemiecka, nie głosowała.
 Tak zatem zajmują stanowisko niejako stałe grupy socjalistyczne i mniejszości narodowe, a walka o wpływy rozgrywa się między ugrupowaniami umiarkowanemi i demokratycznemi.
 Ponieważ wśród przedstawionych ugrupowań ogólnych mieści się szereg partyj stale występujących przy wyborach, należy scharakteryzować wpływy tych poszczególnych mniejszych jednostek politycznych. Rzeczą istotną jest fakt, że stronnictwa o programie zdecydowanym są głównemi czynnikami współzawodnictwa o wpływy polityczne. Stronnictwa i zespoły niejako przypadkowe tudzież małe nie utrzymują się zwykle na dłuższy czas. Wobec wielkiego rozdrobnienia politycznego jest ich stosunkowo wiele.
 Wśród ugrupowań umiarkowanych występują w Poznaniu zespoły następujące: 1) Stronnictwo Narodowe (dawniej Związek Ludowo-Narodowy), kroczące zwykle do wyborów na płaszczyźnie szerszej, łącznie z niektóremi związkami, lub też w unji z zbliżonemi stronnictwami; 2) Chrześcijańska Demokracja, 3) zespoły mniejsze lub organizacje na wybory stworzone: inwalidzi (przy wyborach radzieckich), Centrum mieszczańskie (1922), Unja gospodarcza (1928), monarchiści (1928). a wreszcie P. S. L. Piast, występujący tylko w wyborach senackich ze względu na złączenie całego województwa poznańskiego w jeden okręg wyborczy przy tych wyborach. Grupy pomniejsze otrzymały przy wyborach sejmowych 1922 ogółem 1,7% głosów, przy senackich 1922 r. 0,4%, przy sejmowych 1928 r. 7,6%, przy senackich 1928 r. 2,2%. Są to liczby nie wywierające żadnego wpływu na całokształt wyborów. Pewne znaczenie mogła mieć jedynie liczba głosów przy wyborach sejmowych 1928 r. pominąwszy kwestję, że liczby tej wysokości mogą mieć walor jedynie przy wyborach radzieckich, nie zaś przy sejmowych (radnych wybiera się 60, posłów 4). Przy wyborach radzieckich występują samodzielnie tylko inwalidzi, zyskali oni