Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania164.jpg

 A. Warstwy węglonośne zostały na obszarze Poznania i okolic stwierdzone tylko w otworach wiertniczych. Są to, czasem przegradzane iłami, przedewszystkiem drobno-ziarniste piaski z wkładkami węgla brunatnego. Niekiedy zawierają one pokłady o miąższości do 1½ m, jak to stwierdzono wierceniem przy państwowej wytwórni wódek na Komandorji, lub nawet i grubsze. Piaski warstw węglonośnych są przepojone wodą. Miąższość całego kompleksu węglonośnego nie da się dokładnie obliczyć. Z profilu wiercenia przy miejskiej Spalarni śmieci przypada na warstwy węglonośne 110 m.
 B. Iły poznańskie. Są to nie uwarstwione, tłuste, w stanie wilgotnym bardzo plastyczne, w stanie suchym łamliwe iły, szare lub błękitnawo-szare, w górnych warstwach wskutek oksydacji czerwono lub brunatno plamiste. Miąższość iłów poznańskich jest bardzo różna. Waha się ona od 20 — 100 metrów. Znane są iły poznańskie tak ze wszystkich wierceń, które doszły do warstw węglonośnych, jak także i na powierzchni, przedewszystkiem w głębszych częściach doliny Warty. A więc pod Starołęką i Ratajami w prawym brzegu i na Dolnej Wildzie w lewym brzegu Warty. Dalej na północ występują one na powierzchni w Głównej na prawym i pod Naramowicami na lewym brzegu Warty. Wyścielają one przypuszczalnie dno Warty na całym obszarze zajętym przez Poznań.
 III. Dyluwjum. Pleistocen. Warstwy pleistoceńskie, dyluwialne powstały w czasie największego zlodowacenia, w czasie międzylodowcowym, w czasie ostatniego zlodowacenia i po ustąpieniu lodowca. Zwykle dzieli się u nas warstwy serji pleistoceńskiej, czyli powstałe w okresie lodowcowym na dolne piętro dyluwialne obejmujące skały powstałe w czasie drugiego zlodowacenia i po jego ustąpieniu i na górne piętro dyluwialne obejmujące skały powstałe w czasie ostatniego zlodowacenia i w czasie postglacjalnym.
 A. Dolne piętro dyluwialne zbudowane jest normalnie z a) marglu zwałowego, czyli morenowego dolnego i z b) dolnego żwiru i piasku fluwioglacjalnego.
 a) Dolny margiel zwałowy przedstawia nieuwarstwioną masę iłów, margli, drobno i gruboziarnistych piasków, w których tkwią bezładnie mniejsze i większe otoczaki i bryły różnokształtne skał pochodzenia północnego, jak granitu, gnajsu, wapienia sylurskiego lub miejscowych, jak iłu poznańskiego. Zależnie od stopnia utlenienia bywa dolny margiel zwałowy błękitno-szary, szaro-żółty albo brunatny. Dolny margiel zwałowy występuje na powierzchni wzdłuż doliny Warty dość szerokim pasem po obu jej brzegach z wyjątkiem obszaru między Starołęką i Ratajami tudzież, w okolicy Głównej, gdzie go pokrywają piaski dolne, a z pod tych wyzierają, pozornie bezpośrednie, iły poznańskie. Miąższość dolnego marglu zwałowego bywa różną, niekiedy dochodzi do 40 metrów.