Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania055.jpg

 Ruszyła się w wieku XV również rozbudowa na obszarze kościelnym, a w szczególności powstało na t. zw. grobli Kapitulnej oddzielne miasto Chwaliszewo. Jurysdykcje kościelne obejmowały obecnie następujące jednostki: Śródkę, Zawady, Ostrówek, Ostrów Tumski z Zagórzem, Chwaliszewo, a charakter niejako przedmiejski uzyskało także Piotrowo. Poza tem istniały oczywiście jurysdykcje Św. Marcina, Św. Wojciecha i Św. Jana. Na terytorjum kościelnem przechodziło się przez rzeki mostami między Chwaliszewem a Ostrowem Tumskim i nad Cybiną. — Z Grobli ku Ratajom stawiono most nad wschodniem korytem Warty. Jedna z odnóg Warty w okolicy Grobli nosiła nazwę Toboły, druga zaś zwała się już wcześnie Starą rzeką. (Czy jednakże Starą rzeką zwano koryto biegnące przy Ostrowie Tumskim wzgl. nawet ku Cybinie — jak powszechnie sądzą, jest rzeczą wątpliwą, gdyż Stara Warta należała do jurysdykcji miejskiej, a więc raczej mogłaby nazwa ta dotyczyć koryta wschodniego Warty okalającego Nową Groblę.) Przy rozlicznych wodach stały w wieku XV w dużej ilości młyny, a w szczególności na południu miasta młyn zwany Wiszącym (molendinum Pendens), młyn Topolnik, należący do Karmelitów przy Bożem Ciele, i młyn królewski mały w pobliżu bramy Wrocławskiej nad fosą miejską. W stronie północnej liczba młynów była bardzo znaczną; wyróżniał się wśród nich wielki młyn królewski przy murze miejskim za Dominikanami, a dalej młyn na Bogdance wewnątrz miasta. Ponadto istniał przy fosie od strony wschodniej młyn Fafków. Zresztą znane są młyny: Dominikański, Podolny, Wysokie Koło, Katarzynek, Klizów, Św. Ducha, Folusz i szereg innych. Na terytorjum wsi podmiejskich oraz na terenie jurysdykcyj kościelnych istniały dalsze liczne młyny, jak młyn Kapitulny, młyn Ponieckich czyli Wierzbak, młyn Niestachowski czyli Sołacz, młyn Wildecki, młyn Henrykowski i inne.
 Do końca wieku XV powstał duży zastęp budowli wielkich i charakterystycznych w mieście Poznaniu. W szczególności istniały w końcu XV wieku następujące kościoły: Św. Wojciecha, Św. Jerzego (przy Św. Wojciechu), Św. Marcina, Katarzynek, Dominikański, Farny, Wszystkich Świętych, Bernardynów, Bożego Ciała, Św. Anny (przy Bernardyńskim), szpital i kościół Św. Krzyża przed bramą Wrocławską, szpital i kościół Św. Ducha przed bramą Wroniecką, szpital i kościółek Św. Gertrudy między bramą Wrocławską a kościołem Farnym. Po prawym brzegu Warty istniały kościoły dawniej wymienione oraz kościółek Św. Barbary na Chwaliszewie przy moście prowadzącym na Ostrów Tumski.
 Z wsi nadanych w dokumencie lokacyjnym posiadało miasto Jeżyce, Bonin i Kondorf, poza tem były własnością miejską Górczyn i Lubań.