Strona:Krach na giełdzie.pdf/115

głównie na rozwoju eksportu. Ogólny wskaźnik produkcji przemysłowej w 1920 r. nie przekraczał poziomu z roku 1913. Dlatego kryzys w Anglii, dorównujący ogólnie głębokością kryzysowi w Stanach Zjednoczonych, oznaczał dla przemysłu brytyjskiego katastrofę. Głębokości spadku produkcji niektórych wyrobów nie można nawet porównać ze spadkiem podczas poprzednich kryzysów. Wytop stali na przykład obniżył — się o 59%. Podobnie było z wydobyciem węgla, zużyciem bawełny, spadkiem cen i obrotów w handlu zagranicznym. Produkcja surówki w 1921 r. spadła do poziomu sprzed 70 lat, wytop stali — do wysokości sprzed 25 lat, wydobycie węgla do poziomu sprzed 40 lat, a zużycie bawełny było takie, jak przed 50 laty. Ogólny wskaźnik produkcji przemysłowej obniżył się w skali rocznej o ponad 32%, w skali kwartalnej zaś o blisko 55%.
 Drugim krajem, obok Stanów Zjednoczonych, który wielce wzbogaciła wojna, była Japonia, gdzie okres ten nazwano sześcioletnim złotym wiekiem (1914—1920). Wytop surówki w 1919 r. był wyższy niż w roku 1913 ponad trzykrotnie, stali — ponad dwukrotnie, a produkcja tkanin bawełnianych, już i tak rozwinięta, wzrosła o blisko 80%. W latach wojny narodził się w Japonii wielki przemysł okrętowy. Tonaż wodowanych statków w 1919 r. był prawie 10 razy większy niż przed wojną. Ogólnie produkcja przemysłowa w ciągu 5 lat zwiększyła się dwukrotnie; Japonia stała się jedynym na terenie Azji mocarstwem przemysłowym. W czasie wojny udzielała ona pożyczek Rosji, a nawet Francji i Anglii.
 Kryzys w Japonii rozpoczął się już w marcu 1920 r., wcześniej niż w Ameryce. Pierwsze objawy zanotowano w handlu jedwabiem. Spadek cen jedwabiu do 25% wywołał panikę na giełdzie i ruinę ogromnej części rolnictwa japońskiego, związanej z hodowlą jedwabników. Był to początek, po którym nastąpił spadek produkcji w innych dziedzinach przemysłu. Ogólnie produkcja przemysłowa zmniejszyła się w czasie kryzysu o około 17%. Dotkliwie zmalał także eksport. Kryzys w Japonii nie był tak głęboki i niszczący jak w Ameryce Północnej czy w Wielkiej Brytanii, był jednak najcięższy w dotychczasowej historii kapitalistycznej Japonii.
 Podobnie kryzys przebiegał w wielu innych krajach. Produkcja