Strona:Kazimierz Wyka - Modernizm polski.djvu/502

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

z drugiej — oderwanie się człowieka od nich, zerwanie więzi między światem istniejących wytworów człowieka a zespołem jego czynności.
Zatem, chociaż bez użycia terminu alienacja, poprzez zjawisko alienacji społecznej Krzywicki wyjaśnia postawę modernistów. Tłumaczy ich dążność do programowego zerwania kontaktów zbiorowych, do autoanalizy, do samotnictwa. I w tym zakresie, w jakim znajduje on w objawach modernistycznych potwierdzenie swoich założeń, interesują go one, a nawet traktowane są na prawach sojusznika. Nietrudno dostrzec, przeciw komu to sojusznik: przeciw społeczeństwu burżuazyjnemu, jego fałszywej moralności, tandecie w dziedzinie kultury.
Na potwierdzenie, że chodzi Krzywickiemu o alienację społeczną, weźmy z łańcucha wielu podobnych taki urywek:

Maszyny, magazyny, koleje, parki, macierz-ziemia, kopalnie — wszystkie te rzeczy żyją, czują i niemal mówią, mają swoje zachcianki i namiętności, rozstawiają sidła.
I właśnie to obdarzanie życiem produktów ręki ludzkiej i warsztatów jej działalności sprawia, że we wspomnieniach, które spoczywają tam w pokładach mózgu naszego, nie ma istot imiennych, tylko podłoże rzeczowe; nie ma oso-

    Inne podobne świadectwo, dotyczące dwu jednocześnie terminów, nader modnych we współczesnej humanistyce, to ironiczny liryk J. Iwaszkiewicza Wiersze z Palermo (Krągły rok, Warszawa 1967, s. 55).

    Jak brzydkie tą stare słowa
    jak piękne są nowe słowa

    Cóż teraz zrobisz ze słowem tęsknota?

    A jak piękne są słowa
    frustracja
    alienacja
    fru jakby fruwać
    stracja niby stracić

    a w alienacji
    piękna Alienor
    księżniczka Akwitanii

    a w Akwitanii żyje
    okwitanie

    bo wszystko żyje
    i wszystko okwita