słuszna i odkrywcza, kiedy pamiętać o tym dwustronnym oddziaływaniu, ciasna i doktrynerska, kiedy jedno z oddziaływań przekreślać, drugie przesadnie uwydatniać.
Tak się przedstawia etap humanistyczny problemu: od pojęcia generacji, uwarunkowanego bądź obserwacją romantyzmu, bądź przeżyciem gwałtownego odnowienia wspólnoty wieku w neoromantyzmie — do oderwania pojęcia od tych warunków i przeniesienia go w sferę hipotez badawczych, nie krępujących się formą, w jakiej wspólność pokolenia występuje[1].
Równocześnie z końcowym ogniwem etapu poprzedniego problem się przesuwa w dziedzinę socjologii. Sami socjologowie pokoleniem szerzej się nie zajęli, ale inni badacze coraz lepiej rozumieją, że tylko metoda socjologiczna da im rozwiązanie. Rozumieją, ale nie doznają pomocy. Doskonałą wskazówką to np., że Vierkandta Handwörterbuch der Soziologie omówienie problemu daje w artykule referującym metody badań literacko-artystycznych, którego autor, W. Ziegenfuss, ciągle i nadaremno wzywa pomocy od socjologów, bo nie znajdziesz jej w tym słowniku, ani w ogóle — poza jednym K. Mannheimem. On to stworzył podbudowę ujęciu socjologicznemu (Das Problem der Generationen), dla spraw literackich usiłował wyzyskać jego pracę J. Petersen[2], niezależnie od nich doskonałe rzuty socjologiczne dał G. Gründel[3].
Interpretacja socjologiczna Mannheima tę posiada główną wartość,
- ↑ Ta obecna dwoistość pojęcia najlepiej się uwidacznia w konkretnych badaniach. Kiedy H. Jeschke opisuje hiszpańskie pokolenie 1898 roku (Die Generation von 1898 in Spanien. Versuch einer Wesensbestimmung, Halle 1934), posługuje się pojęciem w jego uświadomionym wydaniu. Kiedy E. Drerup stara się nakreślić rytm greckich i rzymskich pokoleń (Das Generations problem in der griechischen und griechisch-römischen Kultur, Paderborn 1933), posługuje się hipotezą badawczą, nie umiejąc w wstępnych uwagach metodycznych rozróżnić tej sprawy.
- ↑ J. Petersen Die literarischen Generationen. Philosophie der Literaturwissenschaft, Berlin 1930, s. 130—187.
- ↑ G. Gründel Die Sendung der jungen Generation. Versuch einer umfassenden revolutionären Sinndeutung der Krise, Munchen 1933.
