Strona:Kazimierz Wyka - Modernizm polski.djvu/394

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

chodzi i że wielorakie jest jego znaczenie (99). Rozmówcy ci, póki nie byli potrzebni dla dialektycznego celu, nie istnieli. Zjawiają się, gdy zjawia się nowa postać myśli, jaka przybrać musi nową postać ludzką.
Wśród tych dialogów Brzozowskiego, tak pewnym scharakteryzowaniem postaci, jak osadzeniem dyskusji w określonym miejscu, wyróżnia się rozmowa o Fryderyku Nietzschem. Tą, kto wie czy nie najpiękniejszą, ale w każdym razie z największym polotem napisaną książeczką chcę zająć się w tych uwagach. Celem będzie przeprowadzenie logicznej analizy rozprawy, toczącej się głównie między Kazimierzem, „Polakiem, który wszystkie ścieżki dialektyki zmierzył” (7), a Maksymilianem, „politykiem skazanym na izolację” (11), oraz wskazanie związków między tą rozprawą a całością poglądów Brzozowskiego. Znajdujemy tutaj, szczególnie w argumentacji Kazimierza, reprezentującego ówczesne stanowisko Brzozowskiego, szereg charakterystycznych dla naszego myśliciela wybiegów logicznych, pokrywania uczuciem ogniw, jakich nie daje sama analiza myślowa. Ten przebieg dowodzeń, gdzie woluntatywne twierdzenia i uczuciowe wybuchy stapiają się w jedność z czystymi analizami myślowymi, pragniemy ukazać na tym wybranym przykładzie. Wynikną z tego pewne wnioski ogólne, jakie niżej sformułujemy.

Najpierw słów parę o genetyczno-filologicznej stronie rozprawy o Nietzschem. Nieznajomość korespondencji Brzozowskiego nie pozwala dokładnie określić czasu powstania tej pracy; jej wydawca, niedawno zmarły M. Haskler, nie posiadał żadnej korespondencji w tej sprawie[1]. Wydana jako VI tom serii „Literatura i sztuka”[2], książeczka ta powstała najpewniej za drugim wyjazdem pisarza do Nervi, w r. 1907[3]. To bo-

  1. List do autora z 7 VI 1935.
  2. „Przewodnik Bibliograficzny” notuje ją w numerze lipcowym z r. 1907, s. 146.
  3. Wyjazdy Brzozowskiego oznaczamy wedle wyjaśnień jego złożonych sądowi obywatelskiemu, por. „Droga”, 1935, nr 6, s. 561.
    Twierdzenie powyższe należy skorygować zgodnie z opracowanym przez Mieczysława Srokę kalendarium Daty z życia i działalności Stanisława Brzozowskiego („Twórczość”, 1966, nr 6), przez to kompetentnym, ponieważ opartym o znajomość korespondencji pisarza. Wstęp do filozofii ukazał się w kwietniu roku 1906, a zatem powstał za pierwszego pobytu Brzozowskiego w Nervi (tamże, s. 156). Ze wspomnianego kalendarium wynika też, że nie był całkiem błędny wyrażony niżej (por. s. 421) domysł: opublikowaną dopiero w r. 1912 rozprawę Filozofia Fryderyka Nietzschego napisał Brzozowski w czerwcu 1907 (tamże, s. 158). Publicystyczną recepcję systemu filozoficznego i postaci Nie-