Strona:Karol du Prel - Zagadka człowieka.djvu/47

prehendi non potest ab hominibus, et hoc tamen homo est.“ „Człowiek, mówi Pascal, jest najdziwniejszym tworem przyrody. Nie może pojąć, co jest ciałem, jeszcze mniej, co jest duchem, a najmniej, jak duch może łączyć się z ciałem; jest to szczyt trudności, a na tem właśnie polega jego istota. Nie odczuwano tej trudności, dopóki poszukując duszy w analizie świadomości, sądzono, że zagadka człowieka dotyczy tylko połączenia materyi organicznej z życiem, czuciem i świadomością.
 Nauki okkultystyczne jednak wykazują, że zagadka człowieka leży znacznie głębiej. Rzecz idzie o połączenie podmiotu transcendentalnego z ciałem materyalnem, o dwa zupełnie odmienne a jednak współczesne sposoby bytu. Podobne połączenie na pierwszy rzut oka prowadzi do psychologii dualistycznej; lecz unikamy dualizmu i objaśniamy to zagadkowe połączenie, stawiając duszę jako zasadę organizacyi ciała. Stwierdzają fakta, że jesteśmy obrazem materyalnym zasady nadzmysłowej i indywidualnej. Że dusza jest życiodawczą i organizującą, stwierdza się ostatecznie po śmierci; bo ciało, pozbawione duszy, traci swą organizacyę i rozkłada się na swe części składowe.
 Materyalizm przeto jeszcze raz miesza przyczynę i warunek, gdy życie i organizacyę usiłuje wyjaśnić z samej tylko materyi. Materya nie jest przyczyną naszego życia, lecz jasno zrozumiałym warunkiem bytu materyalnego. Materyalizm pozornie tylko rozwiązuje zagadkę człowieka, eskamotując właściwe zagadnienie; dawna psychologia spirytualistów nie rozwiązuje jej również i spycha na niewłaściwe tory, poszukując duszy w świadomości. Niewielkie zastanowienie powinnoby nas wszakże od tego powstrzymać; nie mamy bowiem żadnej