Że charakter Konrada nie jest całkiem w sprzeczności z naturą, najlepszym tego dowodem są niektóre podobieństwa historyczne, z któremi się już po napisaniu „Korsarza“ spotkałem.
„Ezzelin prisonnier, dit Rollandini, s’enfermait dans un silence menaçant; il fixait sur la terre son visage féroce, et ne donnait point d’essor à sa profonde indignation. De toutes parts cependant les soldats et le peuple accouraient; ils voulaient voir cet homme, jadis si puissant, et la joie universelle éclatait de toutes parts“.
„Ezzelin etait d’une petite taille; mais tout l’aspcct de sa personne, tous ses mouvemens indiquaient un soldat. — Son langage était amer, son déportement superbe — et par son seul regard, il faisait trembler les plus hardis“. (Sismondi).
„Gizericus (Genseryk, król Wandalów, zdobywca Kartaginy i Rzymu) statura mediocris, et qui casu claudicans, animo profundus, sermone rarus, luxuriae contemptor, ira turbibus, habendi cupidus, ad sollicitandas gentes providentissimus“ etc. etc. (Jornandes de Rebus Geticis).
Pozwalam sobie przytoczyć te fakta na usprawiedliwienie mego Korsarza i Giaura.
Str. 340 w. 16. „Gdy almy w środku tańcują wesoło“.
Almy — tanecznice.
Str. 342 w. 10 od dołu. „Prawa zakonu i ślub mój przed Bogiem“.
Derwisze dzielą się na zakony rozmaitych reguł jak mnisi.
Str. 344 w. 9. „I rwąc swą brodę wściekły wybiegł z sali“.
Powszechny i wcale nie nowy objaw gniewu muzułmanów (Patrz Pamiętniki księcia Eugieniusza na karcie 24). „Seraskier został ranny w udo, i gniewny, że z bitwy ustąpić musiał, wyrwał sobie całą swą brodę“.
Str. 345 w. 19. „Krótko wódz spojrzał na wdzięki Gulnary“.
Gulnara, imię niewieście, znaczy dosłowniéj „kwiat granatnéj jabłoni“.
Str. 352 w. 15. „I nie raz światu zamiast pożegnania
Żart płochy rzuca z wierzchu rusztowania“.
Np. Tomasz Morus na rusztowaniu, i Anna Boleyn w więzieniu, gdy obejmując dłonią swą szyję, zrobiła uwagę: „iż jest zanadto cienka, aby mogła mistrzowi wiele trudu sprawić“. — W czasie rewolucyi francuskiéj stało się prawie modą, aby ginąc pod gilotyną, jakie „bon mot“ po sobie zostawić. I zbiór tych wszystkich dowcipnych słówek, w ciągu całéj rewolucyi rzeczonych, utworzyłby bez wątpienia książkę znacznéj objętości.
Str. 357 w. 2. „Mądrość ich mistrza zajść miała na ziemi“.
Sokrates wypił cykutę nieco przed zachodem słońca (czasem naznaczonym), pomimo próśb uczniów swoich, aby się wstrzymał, nim słońce nie zajdzie.
Str. 357 w. 13. „Lecz patrz! milcząca z za Hirnetu szczytów etc.“.
Zmrok w Grecyi jest bez porównania krótszy niż u nas, dni są dłuższe w zimie, krótsze zaś w lecie.
Str. 357 w. 13 od dołu. „Letnich kiosków wieżyczki błyszczące etc.“.
Kijoski, są to letnie mieszkania Turków — Nurt Cefizu jest wistocie bardzo wązki — a Ilissus wcale bez wody.
