Mieszkania i zagrody kaszubów były aż do najnowszych czasów drewniane. Domy miały z frontu lub szczytu t. zw. podcienia.
O charakterze Kaszubów Derdowski sam mówi, że
Męstwo, chytrosc i upartosc, fife i wekręte
Jesz Kaszube do dzys po nim (Świętopełku) mają w w spodku wzęte.
A Wôś Budzysz charakter Kaszubów kreśli w następujących dwuwierszach
Pytôsz sę jaciê téż cnotè kjitną w kaszebsci zémni
Po ledzach nie wydzysz nick? zazdrzê w sądowê akta.
Wzorowô panuje trzézwosc piszesz o naszym ludze
Prôwda trzézwymi są, pic ciedé nimają zaco.
Bezsporną jest miłość Kaszuby do kraju ojczystego. Mówi Derdowski
A jo z duszą i ze sercem Polok jem, jak oni
Me Kaszube, jesz strzeżeme Polsci morsciech granic,
A w Warszawie naszy braco, mają naju za nic.
Ta nuta żalu przebija się również w utworach powojennych pisarzy kaszubskich
Mniemc rozkozoł nąm stulec gębę i fest sztrófe
Płacec — sztojre — podatci: Prze tem żec jak grófe
Na pióskach. Mieszkać w wozach Drzymałe i grzybci
Suszec. Zbierać po chojnach szeszcie. Wędzec rybci.
Bulewci z mleciem — naju to pieczyń choc w swięto.
Urząd — zoróbk rządowy — dówno nąm odjęto.
Za to w Polsce żec będzem szczęsliwie, jak w raju.
Wolni od podatków umarli będą. A wej z naju
