Strona:Jarosz Derdowski - O Panu Czorlińscim co do Pucka po sece jachoł.djvu/15

XV.

to samo odnosi się do wyrazów jak „wiodro, gweśny, zdrzec, uzdrzec“.
 Niektóre zmiany fonetyczne jak wymawianie polskiego a jak długie o ustaliło się dopiero w 16 wieku — bocąn, pąn. Jeszcze w 14 wieku, gdy ustalano nazwy miejscowe w języku niemieckim, wymawiano pan, bocan. Również na początku czasów historycznych były w użyciu dźwięki ć i dź. Nie było również przydechu ł przed samogłoską o w wieku 13-tym. Przydech ten przyszedł z zachodu i utrwalony został w dokumentach dopiero poraz pierwszy w r. 1329. Wogóle w wieku 13 i 14 język kaszubski różnił się od polskiego mniej niż dzisiaj, wobec czego zagadnienie, jakiego języka używano na dworze książąt pomorskich, traci na aktualności.
 Gwary kaszubskie w wielu wypadkach w swych cechach głosowych, jak pisze prof. Rudnicki, są konsekwentniejsze od gwar polskich i w ten sposób przeciwstawiają się im jako całość, upoważniając nawet do sławnego wyrażenia się śp. prof. Baudouin de Courtenay, że kaszubszczyzna jest bardziej polska, niż polszczyzna sama. Na tej podstawie możnaby twierdzić, że punktem wyjścia przemian głosowych dla całego terenu językowego polskiego było właśnie wybrzeże morskie i że skutkiem tego im dalej od tego wybrzeża, tem dane przemiany głosowe są mniej konsekwentne, mniej powszechnie przeprowadzone. Na podstawie przemian, wymienionych wyżej pod 1) 2) 4) i 6) możnaby twierdzić, pisze wym. prof. Rudnicki, że w okresie tych zmian okręgi, gdzie mówiono dialektami kaszubskiemi (pomorskiemi), były centrem cywilizacyjnem dla całej Polski i dlatego one są punktem wyjścia tych przemian. W zakresie politycznym odpowiadałby temu fakt, że państwo polskie zostało