Ta strona została uwierzytelniona.
XIV.
Dla bliższego zrozumienia Czorlińsciego podajemy najważniejsze cechy gwary kaszubskiej, któremi są
1) zachowanie postaci bardawica (broda), karwińc (krowa), gard (gród), gronk (garnek), worna (wrona).
2) miękczenie przed ar — ćwiardy (twardy), miarznąc, dzarł (darł), miartwy, czwiarty, carł (tarł).
3) przejście lechickiego „dz“ w „z“. Cëzy (cudzy), ksąc — ksąza
4) zatrata nosowości prasłowiańskiego ę przed spółgłoskami wargowemi, średnio i tylniojęzykowemi jak zëbnąc, mitki, celëca, trzyc, cygnąc, wikszy, cyg.
5) zatrata palatalności (zmiękczenia) szeregu ś ć ź dź a więc: sedzec, scana, kosc, zema.
6) zamiana krótkich „i“ w tylne „e“, a więc: żyd — żeda, cygnąc — cegni, dym — demu oraz bec (być), beł, żece, cecho, wszetko.
7) zamiast krótkiego u występuje e desza, czec, kaszeba, lud — ledze.
8) samogłoska o po spółgłoskach b f g ch k m p lub na początku wyrazu wymawia się jak „łe“, zaś samogłoska „u“ jak „ły“, ojc — (łejc), bogocz — (błegłecz), pod — (płed), zaś przed „m“ i „n“ wymawia się jak au — scana.
9) polskie „ki“ wymawia się jak „ci“, zaś polskie „gi“ wymawia się jak „dzi“. A więc mówi się: zdzinąc, tacie.
10) brak ruchomego „e“ przed k c t s, a więc: dobetk, budynk, krzept, ojc, łokc, greszk (gruszek).
Inne charakterystyczne formy jak jic, przyńc, stojic, bojic zachodzą również w starej polszczyźnie,
