Francji, bo raz uniezależniało ją tu w kierunku naftowym od zagranicy, a po drugie, zabezpieczało od grozy odcięcia od dalekich naftowych źródeł zamorskich, przez intenzywne zmożenie wojny podwodnej, o której nie wiedziano jeszcze wówczas, jaki ona obrót weźmie.
Toteż propozycja tego konsorcjum została przez rząd francuski skwapliwie przyjętą i wszystko już było ułożone; ale gdy przyszło pod rozprawę parlamentu, powstała w Izbie deputowanych burza ze znanemi i nam piorunami na temat zaprzedania się kapitałowi zagranicznemu etc. etc. I cała rzecz upadła, bo w dodatku utrzymywano, że wojna nie może potrwać dłużej, jak jeszcze co najwyżej parę miesięcy, więc czyż warto wobec tego zaprzedawać się temu kapitałowi.
Anglicy wrócili do Londynu z kwitkiem, ale wojna trwała jeszcze blisko cztery lata i Francja musiała sprowadzać cały swój zapas nafty i benzyny z zagranic, płacąc za nią na wagę złota, obcym kapitalistom, angielskim, amerykańskim i holenderskim. Oczywiście, że demagodzy francuscy tłomaczyli narodowi, że to nic nie szkodzi, bo ten rachunek zapłacą „Bosze”, [1] ale wiemy, jak rachunki rewindykacyjne Francji zostały na konferencji pokojowej obcięte.
Drugi wypadek miał miejsce zeszłej wiosny, a dotyczył kwestji monopolu zapałczanego. Francuski monopol zapałczany daje, według cyfr urzędowych około 183 miljonów franków rocznie dochodu. Ale jego urządzenie techniczne wymaga gruntownej renowacji, do czego potrzebne są znaczne fundusze, a Francja obecnie ich nie ma. Według obliczeń zarządu tego monopolu, mógłby on dawać, po jego renowacji, około 196 miljonów rocznego dochodu. Sam zarząd monopolu przyznaje jednak, że własnemi siłami tego uskutecznić nie podobna. Otóż, znalazło się konsorcjum szwedzkie, które zaproponowało wzięcie tego monopolu w dzierżawę, zobowiązując się zmodernizować jego urządzenie według przedstawionego planu i zagwarantować Skarbowi od zaraz 218 miljonów zeń zysku, przez dziesięć lat, z wniesieniem jako kaucji sumy 80 miljonów dolarów, za oprocentowaniem rocznem 5½ od sta, którą to kaucję rząd francuski miałby prawo zwrócić stosownie do swej woli, w całości lub części, począwszy od końca drugiego roku. W swej ofercie, reprezentant tego konsorcjum wykazywał, że po zmo-
- ↑
„Bosze” wymowa francuskiego słowa „Boche”, tj. Szwabi, w przenośni Niemcy.
