Strona:Jan Sygański - Z życia domowego szlachty sandeckiej.djvu/150

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

orężem i to bezustannie. Na obliczu i w duszy zawsze najgorliwszy w obronie wiary. Bez miary kochający ojczyznę swoją, aby zasłonić Rzpltej szczęście. Walczył często przeciw Turkom i Tatarom, szczególnie pod Buszą[1] 1617 r., pod wodzą Stanisława Żółkiewskiego, hetmana wielkiego koronnego, przeciwko Skinderbaszy, wezyrowi tureckiemu. A pod Chocimem przeciw strasznej od Turka przemocy, jemu zlecono wszystkie przedobozowe straże. Jego dzielność i zręczność w boju uznawał Mikołaj Zebrzydowski i Jan Zamojski, którego chorągwiom husarskim nieraz przewodził i pochwały odbierał. Wreszcie kończąc długie życia pasmo, śmiercią swą uczcił dzień Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny 1638 r.
Zamek w Witowicach, a raczej warowny dwór, przetrwał w stanie mieszkalnym do r. 1818 i był wówczas własnością barona Gostkowskiego, rozebrano go w r. 1822. Rycinę jego, podobnie jak i dworu warownego w Zbyszycach, przekazał potomności Emanuel Ritter von Kronbach, k. k. Kreis Commissär.[2]


6. Zbyszyce nad Dunajcem, w pobliżu Nowego Sącza, należały w r. 1820 do rodziny hr. Stadnickich. Zameczek, stojący wówczas na tem samem wzniesieniu, gdzie obecnie znajduje się dwór Władysława Głębockiego († 1909), pochodził niezawodnie, przynajmniej jego charakterystyczne baszty, z XVII. wieku. Oprócz 4 narożnych murowanych baszt i wysokiego podmurowania, cały był zbudowany z drzewa. Mansardowy załamany dach nosi na sobie cechę XVIII. wieku. Wiadomości jednak bliższych nie posiadamy o nim. „Von diesem, auf gemauerten Fundamenten von Holz erbauten Schlosse, ist keine andere historische Merkwürdigkeit“, powiada Kronbach.
Jak niegdyś długa i szeroka Polska, tak i urocza sandecka ziemia najeżona była gęstymi, strażniczymi zamkami. Wszystko to zniszczył nieubłagany ząb czasu, a co on oszczędził, zniszczyła do reszty chciwa ręka ludzka. Słusznie zatem można powtórzyć z poetą:

  1. Busza, wieś w powiecie jampolskim, przy ujściu rzeki Buszy do Morachwy, 4 mile odległa od Mohylowa podolskiego nad Dniestrem.
  2. W dziele swojem wydanem w Wiedniu 1820 r., z tekstem niemieckim i francuskim: Darstellungen aus dem Königreiche Galizien, insbesondere der Karpathen im Sandecer Kreise — Tableaux d’une partie du Royaume Galicie...