Strona:J. Grabiec - Zagadnienie Sejmu Niepodległego Królestwa Polskiego.pdf/8

stworzona na podstawie abstrakcyjnych kombinacyi, lub też powziętych a priori założeń czy tendencyi. Sejm polski musi być instytucyą, możliwie ściśle związaną z naszym sejmem w przeszłości co do swej istoty i założeń.
 Jakież tedy wskazania pod tym względem mamy w przeszłości? Jaką była podstawa Sejmu Polskiego wogóle?
 Najwybitniejsi znawcy dawnego polskiego prawa państwowego, Bobrzyński, Pawiński, Rembowski, widzą w nim syntezę dwu wybitnych zjawisk rozkładającego się feudalizmu: ugody monarchy ze stanami narodu, oraz związku żywiołów społecznych dla obrony swych praw.
 Ugoda Monarchy ze stanami poszczególnymi, uzupełniona w Polsce zasadą ugody z poszczególnemi dzielnicami, zapoczątkowana przez Łokietka jeszcze, wchodzi do polskiego prawa państwowego w postaci Paktów Koszyckich. Po wytrzymaniu energicznej walki z władzą monarchy za Kazimierza Jagiellończyka i Zygmunta Starego, stała się jednym z „fundamentów” Rzeczypospolitej aż po jej upadek — ściślej do Ustawy 3 Maja, zaprowadzającej dziedziczność tronu w dynastyi obieralnej. Taż sama Ustawa bezpowrotnie usunęła i żywioł federacyjny z ustroju Rzeczypospolitej i podstaw Sejmu, żywioł, którego konsekwencyą była jednomyślność uchwał sejmowych, zwyrodniała następnie w „instrukcye sejmikowe”, „revocatio ad fratres”, no i „liberum veto”. Natomiast, mimo formalnego dokonania tego — Ustawie 3 Maja nie udało się zupełnie unicestwienie innej podstawy zasadniczej polskiego prawa państwowego, mianowicie żywiołu konfederacyi, bezpośrednio wynikłej ze wspomnianego już zjawiska życia średniowiecznego, feudalizmu i pierwiastku związku żywiołów społecznych. Zjawisko to, już w w. XII zaznaczone przez kronikarzy francuskich, jako „invention nouvelle”, odgrywa wybitną rolę w średniowieczu. Owe — „communa”, „confraternia”, „conspiratio”, „treuga”, „consortio sanctae Pacis”, „constitutio”, „confoederatio” wreszcie — dały dziejom powszechnym — Hanzę, Pokój Boży, Św. Hermandadę, Magna Charta Libertatum i w. i. U nas zaś ich wynikiem była w Polsce rozwinięta najbardziej — konfederacya. Było to — dodajmy — zjawisko, bynajmniej nie stanowo-szlacheckie, lecz ogólno-narodowe. Pierwsze konfederacye zapoczątkowane zostały przez miasta wielkopolskie (r. 1302); w pół wieku dopiero później widzimy pierwszą konfederacyę możnowładczo-rycerską (Maćko Borkowic 1357 r.).
 Najgłośniejsze zaś konfederacye — podczas bezkrólewia