Strona:J. Grabiec - Sto lat walki o prawa Królestwa Polskiego 1815—1915.pdf/21

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

i P.P.S., dwa zasadnicze prądy naszego aktywizmu w ostatniem dwudziestopięcioleciu.
Rzecz prosta, że wskutek tego nie było i nie mogło być miejsca, wobec zwłaszcza stosunków społecznych, kulturalnych, i politycznych, jakie mieliśmy w Królestwie, na realne postawienie kwestyi konieczności walki o państwowość polską. Utopie przeniosły całą politykę narodową w dziedzinę fantazyi oraz ideałów abstrakcyjnych, w której pozostawała ona aż do chwili wybuchu rewolucyi rosyjskiej 1904 roku.
Rewolucya ta, wydobywająca na powierzchnię wszystkie ukryte dotąd nasze wady i niedobory, między innemi odsłoniła i rozpaczliwy stan naszej myśli politycznej. Wśród całego odmętu kłębiących się w ówczesnem społeczeństwie prądów, zbrakło miejsca na realne postawienie podstawowego naszego zagadnienia — sprawy własnej państwowości. Próby dokonania tego, zarówno w P.P.S. jak w Demokracyi Narodowej, zakończone zostały fiaskiem. Demokracya Narodowa, natychmiast po zajęciu stanowiska decydującego w polskiej polityce narodowej, weszła na grunt państwowości rosyjskiej, na którym pozostaje dotąd[1], P.P.S. zaś w większości utonęła w morzu rusyfikacyi politycznej, w mniejszości zaś trwała na stanowisku idei powstańczej i została zgnębiona przez anarchię w kraju i represye rządu.

Jak dalece zaś upadło hasło państwowości własnej wśród polityków poszczególnych grup politycznych Królestwa Polskiego, świadczą projekty autonomii Królestwa oraz ich uzasadnienie, zarówno w prasie, jak i w Dumie. Wybitni przedstawiciele, zarówno endeckiego, jak postępowego czy socyalistycznego obozu: Harusewicz, Stecki, Dmowski, Kurnatowski, Kempner, Niemojewski, Lednicki, Kulczycki, Warski i w. in. mówiąc o autonomii Królestwa, zawsze łączyli ją bezwzględnie z państwową abdykacyą polskiej polityki narodowej. Programy zaś grup politycznych, wszystkie niemal bez wy-

  1. Obszerniej o tem — patrz: „Syonizm niepodległościowy przeciw państwu polskiemu“.