Strona:J. Grabiec - Sto lat walki o prawa Królestwa Polskiego 1815—1915.pdf/16

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

uważany i sam się miał Mikołaj I, ostatnio w dodatku koronowany król polski. Duma Margrabiego zresztą boleśnie dotknięta była przedpokojową dyplomacyą Hotel Lambert, niosącą upokarzające niepowodzenia. Na takim oto uczuciowym podkładzie powstała utopia zlikwidowania sprawy polskiej za pomocą kompromisu Polski z Rosyą, w „Liście szlachcica polskiego do ks. Metternicha“ zawarta. Podstawą tego kompromisu miało być przywrócenie Królestwu Polskiemu status quo przed 1830 r. wzamian za zwrócenie kwestyi polskiej frontem znów przeciwko Austryi i Prusom. Warunki bardzo długo nie pozwoliły na jakiekolwiek zapoczątkowanie tej polityki kompromisu. Sposobność do tego dały dopiero wynikłe w chwili dla Rosyi dość przykrej zamieszki Warszawskie 1861 r. I wówczas na widownię wystąpiły dwa programy kompromisowej polityki. Jeden za punkt wyjścia brał Statut Organiczny i chciał kwestyę polską zażegnać drogą nadania autonomii Królestwu, drugi — Wielopolskiego — polegał na stopniowem przywróceniu stosunków z przed Powstania Listopadowego. Na razie zwyciężył pierwszy. Przychodzą t. zw. „Koncesye marcowe“, które, jak oświadczał ces. Aleksander w liście do interpelującego go w tej sprawie króla pruskiego, miały wskazywać „kres, do którego chcę iść i dalej nie pójdę“, a które wicekanclerz Gorczakow nazywa wręcz „przywróceniem i to częściowem tylko tego, co się Polsce należało na zasadzie Statutu Organicznego 1832 r.“[1].

    a mające na celu walkę z rewolucyą grożącą Europie. W r. 1848 z goryczą mawiali słowianofile: „w Europie dwie tylko potęgi istnieją: Rosya i rewolucya“. W tymże roku, zarówno pamiętny manifest cara „Kórzcie się narody“!, jak i cała polityka liberalizmu europejskiego, uwidoczniały taką rolę Mikołaja I.

  1. Statut Organiczny, a raczej jego zasady oraz instytucye, nie zastąpione przez późniejsze zarządzenia, za punkt wyjścia biorą memoryał w sprawie Królestwa Polskiego, opracowany w początkach marca 1861 r. przez Tymowskiego, sekretarza Stanu do spraw Królestwa wespół z przybyłym specyalnie na rozkaz Gorczakowa z Warszawy Karnickim i Płatonowem, i będący podstawą „Koncesyi Marcowych“. Memoryał ów autorowie rozpoczynają słowami: „Statut Organiczny Królestwa, nadany w 1832 r.