Przejdź do zawartości

Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Wizerunki książąt i królów polskich.djvu/384

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
—   378   —

O’Connor, mówiąc o niej, potwierdza świadectwa innych o jej przewadze nad mężem; chwali powagę, roztropność, uprzejmość, a zapewnia, że choć się nosiła po francuzku, mówiła i pisała po polsku jak rodowita Polka.
W listach do Celadona, pisywanych po francuzku, gdy była jeszcze wojewodziną sandomierską, są całe ustępy i wyrażenia polskie.
Jakób, najstarszy z synów Jana Sobieskiego, o którym O’Connor powiada, że był śniadej twarzy, chuderlawy, szczupły, nie wielkiego wzrostu, podobniejszy do Hiszpana lub Francuza niż do Polaka, — lubił towarzystwo, był prędkl, gwałtowny i hojny. Matka go nie lubiła. Po chybionem małżeństwie z Radziwiłłówną, ożeniony z Jadwigą księżniczką neuburską, miał z niej tylko trzy córki. Jedna z nich, Klementyna, poślubiła pretendenta angielskiego Stuarta.
Aleksander, drugi syn Jana III, ulubieniec matki, piękny, podobny do ojca, zmarł w Rzymie.
Konstanty, powróciwszy z Rzymu do Polski, zmarł także bezpotomnie.
Królewna Teressa Kunegunda, za czasów O’Connor’a dziewczynka trzyletnia, lubo nie była doskonałą pięknością, powierzchowność miała przyjemną, wzrost mierny. Wdziękami, wesołością, dowcipem nie mogła się równać z matką, ale nie zbywało jej na rozumie, skromności i innych przymiotach. Miała wprawę w językach: polskim, łacińskim, włoskim, francuzkim. Dumną była, ale grzeczną. Wydano ją za elektora bawarskiego. Jest wiersz przypisywany królowi Janowi, najpewniej w jego imieniu ułożony przez Chrościńskiego, dany na drogę królewnie przez ojca, piękny i rzewny.


Ikonografia Sobieskich niełatwą jest do zebrania i spisania. Wizerunków różnej wartości jest bardzo wiele. Zbawca chrześciaństwa był popularnym w Europie; sztychowano jego wizerunki i malowano po całym świecie. Dajemy tylko wiadomość o celniejszych.
Zanotujmy najprzód, jak opisują króla współcześni w pamiętnym dniu zwycięztwa pod Wiedniem. Miał na sobie kontusz niebieski, żupan jedwabny biały. Siedział na ulubionym koniu, zwanym Pałasz. Przed