Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Odczyty o cywilizacyi w Polsce.djvu/72

 Wojenne godła i znaki, z któremi szli rycerze do boju, dają pierwszéj szlachcie wyszłéj z pod jednéj z kmieciem strzechy, odróżniające ją od niego godła, a późniéj dzieciom rycerzy pamiątkę przeważnych czynów ojcowskich, ale zarazem i prawa, które krwią kupione osobną klassę w narodzie tworzą. Nazwanie szlachty nierozstrzygnięte dotąd jakiego jest pochodzenia: to pewna, że pod wpływem nie naszych pojęć, stan i imie jego urosło. Najdawniejsza wzmianka o szlachcie, spotyka się już w XII wieku; w XIII siedmdziesiąt kilka liczono rodzin, przemożnych i wpływ na rządy kraju wywierających; a obok nich nieobrachowane mnóstwo uboższéj szlachty, która stała pod rozkazami i na usłudze możniejszych. Rozdział tych dwóch stanów, pańskiego i szlacheckiego, który nie istniał w prawie, w rzeczy wcześnie był wyraźny i wielki. Panowie otaczali tron, wiązali się ślubami z rodzinami książęcemi swojemi i obcemi, mieli bogactwa wielkie, i przewagę potężną.
 Gmin bardzo wcześnie także, bo w téj już epoce, stał po stronie władzy królewskiéj przeciwko szlachcie i panom, ale oprzéć się