Strona:Józef Birkenmajer - Epitafjum Bolesława Chrobrego.djvu/6

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
2
JÓZEF BIRKENMAJER

jedną z rzeczy, ustalonych już przez moich poprzedników: w każdym razie czynić to będę w miarę możności zwięźle.
Zacznę od dziejów epitafjum. Wiadomości o jego istnieniu sięgają wieku XV. Wtedy to, w r. 1422, na treść tego epitafjum powołał się — acz niedokładnie — radca i pisarz poznański, Jerzy Merkil, jako na świadectwo w procesie z Krzyżakami. Pod koniec wieku, w r. 1490, powołał się na to epitafjum, ale tylko jako na źródło chronologiczne (liczba lat życia Bolesława Chrobrego), mnich tyniecki Stanisł. Streczaka, przytaczając in extenso tekst napisu. Tekst ten znamy dzięki odpisowi, jakiego na prośbę Augusta Bielowskiego w r. 1847 dokonał Jan Szlachtowski, profesor literatury polskiej w uniwersytecie lwowskim: dokonał tego w samą porę, gdyż następnego roku, w czasie pamiętnych dni rewolucyjnych, zgorzała bibljoteka lwowska, mieszcząca wszystkie rękopisy tynieckie.
W kilka lat po Streczace, może (?) nawet posługując się jego odpisem, zanotował tekst nagrobka poznańskiego nowicjusz dominikański Maciej z Grodziska (1508). Jego przekaz, w którym z niewiadomych powodów pominięte zostały dwa wiersze, dochował się w małozmanym rękopisie bibljoteki Łopacińskiego w Lublinie (nr. 470), podanym do wiadomości publicznej dopiero przez W. Kętrzyńskiego[1].

Dalsze świadectwa o epitafjum i przytoczenia jego tekstu pochodzą z trzech wieków następnych. Nie wiem, czy za świadectwo — ma się rozumieć, tylko pośrednie — możnaby uważać nowe epitafjum, skomponowane w stylu humanistycznym podobno przez biskupa Krzyckiego; mimo całego pokostu literackiego ma ono pewne cechy wspólne z epitafjum cytowanem przez Streczakę, a to zarówno wyrażenia i zwroty, jak i szczegóły treściowe; wrócimy do nich, gdy będziemy rozpatrywali tekst napisu grobowego. Z XVI wieku ważniejszem dla nas będzie niewątpliwe już świadectwo Sarnickiego (1587): sepultus est Boleslaus im basilica Posilaniensi in medio templi, cuius sepulchro epitaphium est inscriptum, parvum quidem, sed ob reverentiam antiquitatis valde iucun-

  1. Rozprawy Wydz. hist. — filozof. A. U.