Strona:Józef Birkenmajer - Epitafjum Bolesława Chrobrego.djvu/12

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
8
JÓZEF BIRKENMAJER

kronice pisze Chabry, a nie Chrabry, co przemawia bardzo za związkiem kroniki z napisem grobowym“[1].
Wprawdzie te wywody mają więcej podstaw od wielu innych domysłów na temat owego przydomka — np. od domysłu takiego Lelewela i kilku jego następców, jakoby przydomek ten był „karambolowaniem“[2] niemieckiego przezwiska Tragbir czy: Traba, nadanego Bolesławowi przez Niemców, albo od innej etymologji, wiążącej przydomek Chrobrego ze zdobytą jakoby przez niego Chrobacją; w każdym razie jednak i Potkański myli się bardzo. Wyraz chabry, jako oboczność do chrobry (jak starża obok stróża, karwa obok krowa i t. d.), istniał w mowie naszej od pradawnych czasów aż do końca w. XVIII. Na temat ten zamieściłem artykuł specjalny w „Języku Polskim“[3] i to mnie uwalnia od ponownego roztrząsania tego zagadnienia, o które zresztą przede mną potrącił Rozwadowski. Niniejszem tylko sprzeciwię się wprowadzeniu formy chrabri oraz wszystkich mniemań, jakie u nas z tą formą łączono: jakobyśmy przydomek Chrobrego przejęli od Rusinów i t. p. Oba wyrazy: chrobry i chabry są rodzimego, polskiego pochodzenia, a zarówno ich autochronizm, jak i dawność są poświadczone nazwami geograficznemi — tudzież ich obocznością. Niema więc potrzeby wyrzucać z epitafjum wiersz drugi, jak to czynił niegdyś Lelewel. Owszem znajdziemy nawet na to dowody, że wiersz ten — jako też zawarty w nim przydomek Bolesława — jest w całym utworze niezbędny.

Ponieważ w założeniu pracy za pierwsze zadanie swoje wziąłem ustalenie tekstu epitafjum, przeto nie mogę poprzestać ani na tym stanie, w jakim tekst pozostawili Lelewel i Bielowski, ani też przyjąć wspomnianych poprawek Potkańskiego, opartych na tak słabym fundamencie. Z przytoczonych odmian tekstu muszę wybrać tę, która byłaby jeżeli nie całkowicie zgodną z istotnym dawnym napisem, to przynajmniej jemu najbliższą. Na podstawie takiego bowiem

  1. l. c. 123
  2. Lelewel, Nagr. Bol.
  3. Jęz. Pol. w. XVI (1931), str. 11 n.