ze swemi, stanął obozem z lewej strony jeziora, i jak można było naprędce w koło się opatrzył, a udając wszelką gotowość do boju, wysłał do hetmana z doniesieniem o złym stanie rzeczy, prosząc o posiłki. Tym czasem Tatarzy coraz mocniej nacierać zaczęli, a gdy Czarniecki z dragonią żwawy daje odpór, ta złożona z Rusinów, najprzód udaje trwogę, i cofać się zaczyna, a potem w samym zapale bitwy przechodzi na stronę Kozaków.
Zdradzeni powtórnie wodzowie cofnęli się do taboru oczekując na posiłki, ale wysłany do hetmana Jaśko Rajski, gdy wpadł w ręce Tatarów, z przejętych listów które przy nim były, dowiedział się Chmielnicki, iż wojsko nasze było w ostatniem niebezpieczeństwie, tak dla niedostatku prochu, jako i żywności. Nie trzeba było dla nieprzyjaciela lepszej sposobności korzystania z tylu nieszczęść pozostałej garstki wojska naszego. Potocki za pierwszem natarciem Tatarów dwa razy raniony, dnia piętnastego kwietnia padł na bojowisku, życiem przypłacając błąd ojca[1], a Czarniecki, Sapieha i Szemberg dostali się w niewolą. „Tento sam jest Stefan Czarniecki (słowa są Kochowskiego)[2], „który pokonany i wzięty w niewolą, staje się teraz igrzyskiem losu i urągowiskiem nieprzyjaciela, ale przyjdzie ten czas, kiedy upokarzającą obelgę niewoli, zmyje krwią nieprzyjaciół“.
Na odgłos klęski pod Żółtemi wodami przybył hetman Mikołaj Potocki z Marcinem Kalinowskim hetmanem polnym, ale nierówny co do liczby wojska, stanął pod Korsuniem w okopanym obozie, oczekując przez trzy dni na posiłki od Jeremiasza książęcia Wiśniowieckiego, których gdy nadaremnie wygląda, wstrzymawszy po kilka razy atak nieprzyjacielski, a obawiając się niedostatku żywności, dla pożaru który znaczną część miasta Korsunia pochłonął, umyślił nakoniec zasłaniając się taborem, uchodzić z miejsca. Chmielnicki porozumiawszy zamysł hetmana, wysłał znaczną część wojska swego, aby w lesie przez który się miał prze-
