rzekł do przytomnych: „Wszak nie raz to mówiłem, iż wtenczas mi dadzą buławę, kiedy ani siła do wojny, ani ręka do szabli zdolnemi nie będą. Jeżeli mi jednak Bóg użyczy zdrowia, starać się będę o to, aby król jegomość nie żałował tej łaski, którą na mnie zlewa. A jeżeli przyjdzie umrzeć, ta buława będzie chyba ozdobą grobowca, który mię przywali“. To wyrzekłszy kazał się nieść ku Dubnowi w lektyce uwieszonej na koniach, ponieważ wzmagająca się słabość nie pozwalała mu ani konno ani w pojeździe odprawiać podróży.
Przyniesiony do Sokołówki, gdy się widział bliskim już zgonu, kazał się wnieść do chałupy chłopskiej, dla niedostatku wygodniejszego domu. Tam przyzwawszy do siebie ks. Dąbrowskiego jezuitę, którego miał zawsze przy sobie za spowiednika, usprawiedliwiwszy się Bogu, i opatrzony wszystkiemi sakramentami, chrześciańskim sposobem przeniósł się w drogę wieczności roku 1665, dając z siebie dowód nikczemności ludzkiej, iż ten, którego chwalebne czyny wielbiła ojczyzna i postronne narody, uwieńczony tylą znakami zwycięskiemi, w mizernej chacie rozstał się z tym światem[1].
Tak skończył chwalebne życie swoje Stefan na Czarncy Czarniecki, wojewoda kijowski, hetman polny koronny, stworzony do dzieł wojennych. Taką bowiem miał w sobie żywość, iż zamiast duszy zdawało się jakoby go ogień ożywiał[2]. Wziąwszy od natury wszystkie przymioty wielkiego wojownika, doskonalił je pracą i doświadczeniem od lat młodych, a dosługując się po stopniach najwyższych dostojeństw w rzeczypospolitej, zostawił z siebie przykład, iż tą drogą dojść może każdy do najpierwszych urzędów. Podobny (jak już powiedzieliśmy) do sławnego w dziejach królów francuzkich Du Guesclin, który z prostego szlachcica doszedł do najwyższych dostojeństw. Przeto też śmiało mówił Czarniecki tym, którzy mu zarzucali, iż z prostego szlachcica przyszedł do najwyższej powagi w kraju; „Ja nie z soli ani z roli, ale z tego (skazując na bliznę
