Strona:F. Antoni Ossendowski - Ogień wykrzesany.djvu/155

być zawadą w wykonaniu wspólnemi siłami olbrzymiego planu wojny. Wkrótce jednak przekonał się, że obawy jego były płonne. Dowództwo angielskie całkowicie uznało wyższość strategicznych talentów Francuzów i — armja brytyjska powoli stawała się częścią ogromnej maszyny wojennej, poruszanej przez generała Focha.
 Nesser zastanowił się nad tem zjawiskiem. W tak ostrych, odpowiedzialnych momentach, zagrażających śmiercią miljonów ludzi i zagładą państw, stała się możliwą zgodna współpraca, z odrzuceniem nacjonalnej dumy i przeświadczenia o wyższości jednego narodu nad drugim. O ileż łatwiej na pozór można byłoby oddawna osiągnąć porozumienie w okresie pokojowym, uniknąć na zawsze starć politycznych, współzawodnictwa handlowego i rozpocząć pracę nad niezbędną naprawą życia ludzkości! Wszakże i poważni, wytrawni politycy nieraz musieli się zamyślać nad ponurym obrazem życia, zagmatwanego, zbłąkanego w labiryncie przeciwieństw i błędów, otumanionego urokiem stworzonych własnemi rękami ideałów, które już się chwiały i lada dzień mogły runąć, powodując straszliwą katastrofę? A jednak przed wojną nie było żadnych oznak nie tylko załatwienia tej palącej sprawy, lecz nawet zamiaru omawiania jej jawnie i szczerze.
 Widocznie w duszach narodów istnieją dwa rodzaje woli, a może z biegiem czasu, w zależności od napięcia cywilizacyjnego, wola ich się rozdwoiła? Czy też może jedna jej połowa działała w sferze emocyj niezależnych i absolutnych, podczas, gdy druga — pozostawała w mocy suggestji — siły, jaką posiadają rządy, lub sztucznych chwilowych ideałów, albo też