Strona:Ernest Renan - Żywot Jezusa.djvu/35

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

Janowi. Pisma św. Justyna[1], Atenagorasa[2], Tatiana[3], Teofila Antyochejskiego[4], Ireneusza[5] dowodzą najwyraźniej, że we wszystkich spornych kwestyach odwoływano się do tej ewangielii i że przy układaniu dogmatów na niej się głównie opierano. Ireneusz wyraża się ściśle; wyszedł przecie ze szkoły Jana, a przedzielał go od apostoła tylko Polikarp. Nie mniej ważną jest ta okoliczność, że czwarta ewangielia odgrywa pierwszorzędną rolę u gnostyków, a zwłaszcza u Walentyniana[6], u Montanistów[7] i w sporze Quartodecymanów[8]. Przez cały drugi wiek szkoła Jana zwraca na siebie najwięcej uwagi; ale będzie ona dla nas czemś zupełnie niezrozumiałem, jeżeli nie uznamy za punkt wyjścia dla niej czwartej ewangielii; prócz tego pierwszy list przypisywany Janowi został napisany niezawodnie przez autora czwartej ewangielii[9]; a właśnie Polikarp[10], Papias[11], Ireneusz[12] twierdzą, że autorem tego listu jest Jan.

Ale największe wrażenie wywiera czytanie samego

  1. Apol. I, 32, 61; Dial. cum Tryph. 88.
  2. Legatio pro christ., 10.
  3. Adv. Graec. 5, 7. Porów. Euzeb. H. E. IV, 29; Teodoret, Haeretic. fabul. I, 20.
  4. Ad Autolycum, II, 22.
  5. Adv. haer. II. XXII, 5; III, I. Porów. Euzeb. H. E. V, 8.
  6. Ireneusz, Adv. haer. I, III, 6; III, XI, 7; św. Hipolit, Philosophumena, VI, II, 29 i nast.
  7. Ireneusz, Adv. haer. III, XI, 9.
  8. Euzeb. H. E. V, 24.
  9. I Jan I, 3, 5. Oba pisma posiadają jeden styl, te same stałe zwroty, te same wyrażenia.
  10. Epist. ad Philipp. 7.
  11. U Euzeb. H. E. III, 39.
  12. Adv. haer. III, XVI, 5, 8. Porów. Euzeb. H. E. V, 8.