Strona:Dziewosłęb.djvu/15

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

I dla tego odpowiednio do tej roli dziewosłębów używają źródła takich także zwrotów jak n. p. »suscepit eum per procum in virum sibi habendum«[1]. Różnica miedzy dziewosłębami a swatami uwydatnia się zwłaszcza jaskrawo w ich czynnościach, bo one w zupełności odpowiadają tej funkcyi, jaką przy ślubie kościelnym spełnia kapłan. Badają więc przedewszystkiem wolę stron przez odpowiednie zapytania, których formuła była zwyczajem uświęconą, czy chcesz tego, czy chcesz tą, czy przyrzekasz go zachować do śmierci, czy przyrzekasz ją zachować do śmierci[2], a następnie łączą dłonie nowożeńców i oddają wianek panny młodej panu młodemu, a jego pierścionek pannie młodej, albo zamieniają ich wianki lub okrycia głowy[3]. W ten sposób i wedle tego obrzędu jeszcze w r. 1520 wedle jednej zapiski poznańskiej odbywały się zwyczajnie zaślubiny małżeńskie[4]. Nie należy zaś zapominać, że w owych czasach, aż do drugiej połowy wieku XVI do ustaw soboru trydenckiego, kościół jakkolwiek żądał zawierania małżeństw przed kapłanem, nie wymagał jednak do ważności małżeństwa dopełnienia formy kościelnej, więc związki takie, przez owych paranymphi proci tj. dziewosłębów zawarte, chociaż ceremonia kościelna się nie

  1. Ulanowski, Praktyka nr. 77 r. 1454.
  2. Ulanowski, Praktyka nr. 77, 131, 145, 176, 181, 188, 196, 198, Acta capit. II. nr 550, 925, 1010, 1736 i 1862. Zapytania i odpowiedzi miały taką formę, najczęściej Johannes placet tibi habere in uxorem Annam? Placet, — Placet tibi habere Johannem in virum? Placet. Czasem dodawano: Promittis eum (eam) servare ad mortem? Promitto.
  3. Acta capit. II nr. 979 i 1736.
  4. Et deposuit sertum et dedit eidem mulieri inducenti. Et silimiliter cum serto inducentis factum est et datum laico de consensu eiusdem mulieris inducentis. Dicit testis quod sub huiusmodi ritu in districtu illo sponsalia matrimonium contrahuntur et tenentur per contrahentes. Chodziło tu nie o zaręczyny, lecz o rzeczywistą umowę małżeńską. Acta cap. II nr 1736.