Pomimo to wszystko, wyobraźnia Dantego więcéj z siebie stworzyć i wysnuć musiała w Czyścu niżeli w Piekle. W legendach Piekło jest więcéj wykończone, materijał wyrobiony — tu poeta musiał snuć z siebie, i dumieć się potrzeba niezmiernemu bogactwu wyobraźni, nauki, obfitości barw, jakich użył. Same ostatnie pieśni w których są widzenia Raju i scena przejednania z Beatrysą, obfitują w piękności niezrównane.
Beatryx przyobleka tu takie oblicze, iż poeta nie wahał się je zbliżyć i porównać do lica Marij, Matki Boskiéj. Ale nim się stanie łagodniejszą dla sługi swego, jakże boleśnie chłoszcze go wyrazy surowemi!
A ona: — Czybyś milczał lub zaprzeczał
To co wyznajesz — nie mniéj winy twoje
Znane by były. Sędzia wszystko widzi.
Lecz kiedy winny sam usty własnemi
Oskarza siebie, wówczas w naszym dworze
Kamień co ostrzy miecz, indziéj się zwraca. —
Jednak byś wstydem większym grzech okupił,
Abyś drugi raz był silnym na głosy
Syren zwodniczych, porzuć łzy a słuchaj,
Dowiesz się jako biedne ciało moje
Wieść cię powinno było w inne strony.
Nigdyś naturą nie był zachwycony,
Ni dziełem sztuki jako kształy temi
W których zamknięta byłam za żywota,
Które dziś leżą rozsypane w ziemi.
Jeślić najwyższe to szczęście ubyło
Po moim zgonie, jakiż przedmiot żywy
Mógł w tobie nowe obudzić pragnienia?
Czemużeś raczéj na pierwsze pociski
Zwodniczych rzeczy nie zwrócił się w niebo?
Ku mnie, która już nie byłam zwodniczą?
Czyliż godziło się zwinąwszy skrzydła
Nieruchomemu czekać nowych ciosów?
Które ci oczy dziewcząt zadać miały...
Lub równie marnych jak one istoty?
Młode to ptasze co dwóch strzałów czeka!
Dla tych co mają skrzydła przyodziane,
Darmo siéć stawią i łuk naciągają.
Po téj scenie dramatycznéj wymówek i przejednania, następuje widzenie apokalyptyczne, o którém wspomnieliśmy, najrozmaiciéj wykładane, a komentatorom takim jak p. Rosetti, jak Aroux posługujące do dowodzenia iż Dante był jakimś sekciarzem, nieprzyjaznym władzy papiezkiéj itp.
Z tych naciąganych, dziwacznych wykładów wyszła już dziś szczęściem krytyka Dantejska. Poeta nie jest zagadkowym choć jest allego-
_078.jpg&oldid=1639586){kind=link}