nienawiść! Szumne fale sprzeczek, utarczek, potyczek i zaburzeń znosiły wszelki ład wewnętrzny i zewnętrzny. Nasunęła się czarna chmura ogólnego zamieszania: wybuchła ulewa, grad, pioruny!… — Po burzy, zamiast pogody, przeciwnie — klęska nad klęskami: potóp niewoli!!
∗
∗ ∗ |
Karmienie trującego drzewa alkoholowego, kosztem żywych soków ciała i twórczych sił ducha człowieczego, stanowi powszechną hańbę rzekomo „cywilizowanej“ ludzkości! — Z naszej zaś strony — wśród wszelkich innych ucisków — dalsze dobrowolne oddawanie się na pastwę nienasyconemu potworowi pijaństwa, byłoby najcięższą zbrodnią, zasługującą na ostateczną zagładę!
Jeżeli nie chcemy uledz takiemu losowi, powinniśmy zaopiekować się przedewszystkiem naszymi nieszczęsnymi „pijącymi z potrzeby“, wynikłej z dziedzicznego usposobienia lub niebacznie nabytego nałogu. Są to zaraźliwie chorzy, których zdrowi powinni leczyć natężnie zjednoczonemi siłami.
Badania i doświadczenia, pilnie dokonane wśród rozmaitych ludów, szczerze dążących do poprawy, stwierdziły dowodnie, że pijaństwo chorobliwe wymaga osobnych, rozumnie uorganizowanych i dzielnie utrzymywanych zakładów leczniczych oraz towarzystw wstrzemięźliwości, prowadzących do mnożenia żywych wzorów, zdolnych wywołać i utrwalić ogólne zapanowanie nad namiętnością.
W tem więc stoi otworem szerokie pole do popisu prawdziwie szlachetnego, przedewszystkiem dla stanów przodujących, mieniem, wykształceniem, siłą woli, tudzież wzniosłem poczuciem ogólnych potrzeb moralnych i materjalnych. Czas więc ostatni, aby przynajmniej nasi teraźniejsi a potem i przyszli bogacze, uczeni, wychowawcy i kierownicy wszelkiego rodzaju wzięli się oburącz do podniesienia społecznego ducha i zdrowia oraz powszechnej gospodarki. Jedynie w ten sposób będą mogły stopniowo usychać zbyt
