zwróconą na nie przez najważniejszych badaczów totemizmu. Ale obowiązek vendetty nie wyczerpuje prawnych funkcyi i prawnego charakteru klanu. Wszędzie, gdzie dana strona organizacyi posiada sankcyę społeczną, opartą na wyraźnych normach i na doraźnej egzekutywie, wszędzie tam można mówić o instytucyach prawnych. A więc przedewszystkiem tam, gdzie klan jest jednostką terytoryalną, jest też zazwyczaj i właścicielem ziemi w prawnem znaczeniu tego wyrazu. Byłoby rzeczą niezmiernie ciekawą i ważną wiedzieć dokładnie, jak się przedstawiają w każdym danym wypadku prawa klanu do terytoryum, czy są one ekskluzywne, czy też są tylko rodzajem zwierzchnictwa? W jaki sposób klan czuwa nad niemi? itp. Niestety, inforformacye co do tych kwestyi są niezmiernie skąpe i niedostateczne.
W Australii środkowej wiemy, że grupa lokalna używa swego terytoryum zupełnie wyłącznie. Prawo własności polega na tem, że na danym obszarze ta jedynie grupa może zamieszkiwać, polować, zbierać rośliny i pokarm. Ciekawym jest fakt, że w tej części Australii wyobrażenia o wyłącznych prawach pewnej grupy do danego terytoryum związane jest zawsze z systemem wierzeń totemicznych. Obszar, zajęty przez pewną grupę, to w oczach krajowców przestrzeń uświęcona przez pamięć przodków totemicznych, którzy tu przez pewien czas przebywali, tu wstąpili pod ziemię i tu pozostawili duchy dziecięce, czekające na wcielenie. Religia tych plemion jest silnie lokalna i prawa do wykonywania ceremonii, przechowywania świętych przedmiotów i tradycyi są podstawą praw ekonomicznych[1].
Nic nie wiemy o stosunku klanu do posiadania ziemi
- ↑ Por. powyżej opis totemizmu australskiego. Jak wiadomo, grupa lokalna nie jest czysto totemiczną, ale zwykle przeważa jeden totem i organizacya grupy jest połączona z kultem jednego głów nie totemu.
