Strona:Bronisław Malinowski - Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego.pdf/21

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

jednego z najważniejszych czynników kultu: rytuału ofiarnego. Robertson Smith stara się wykazać, że istotą ofiary jest komunia, wspólna uczta, w kórej biorą udział nabożni; spożywanem zaś jest bóstwo. Otóż taka uczta wedle opinii Smitha niezmiernie łatwo da się wyprowadzić z wyobrażeń totemicznych i dlatego Smith stawia ogólną teoryę ofiary, twierdząc mianowicie, że jest to przeżytek z czasów totemizmu. Ponieważ zaś ofiara jest jedną z podstawowych form religii, spotykaną prawie wszędzie w tej lub innej postaci, wynikałoby stąd, że totemizm był bardzo szeroko rozpowszechnioną formą religii i że należałoby przyjąć powszechne jego istnienie w czasach przedhistorycznych i ogólny jego wpływ na wytwarzanie się wyobrażeń religijnych[1]. Ten bieg myśli wywarł bardzo silny wpływ na wiele innych prac z dziedziny historyi religii. W najnowszych czasach profesor Durkheim, leader socyologów francuzkich i wydawca znanego przeglądu „Annee Sociologique“, w dziele swem o pierwotnych formach religii[2], stara się określić wszystkie właściwości religii na podstawie badań nad totemizmem australskim. W Anglii F. B. Jevons stara się również przypisać totemizmowi przeważającą rolę w rozwoju religii i nieledwie że wszystkie cechy religii sprowadza do totemizmu[3]. Oba dzieła zasługują właśnie z tego punktu widzenia na surową krytykę, jak to będzie widoczne z dalszego ciągu naszych badań.

Tłómaczenie rzeczy ogólnych czemś znacznie bardziej specyalnem, sprowadzanie religii, ogólnej własności duszy ludzkiej, do pewnego specyalnego typu wierzeń dzikich ludzi, jest tendencyą metodycznie i teoryopoznawczo fałszywą.

  1. O teoryi ofiarnej R. Smith’a mowa będzie jeszcze poniżej.
  2. „Les formes primitives de la vie religieuse“. Paris 1912.
  3. F. B. Jevons „Introduction to the History of Religion“. London 1896.