Po Perejasławskim przymierzu boje z większą odnowiły się zapalczywością, bitwa walna pod Zborowem, gdzie sam król wojsku na pomoc przybył, zwycięstwo Polsce przyniosła i Zborowskie przymierze, mocą którego Chmielnicki króla przeprosiwszy, przysięgę wykonał, swobody i wolności Kozakom potwierdzone zostały, przyłączone starostwo Czehryńskie do kozackiej buławy, hetmanowie polscy z niewoli wydani, Tatarom podarek zwyczajny zapewniony. Zborowska transakcja i Litwę od napaści kozackiej, którą dobrze hetman Jan Radziwiłł uśmierzał uwolniła [1].
Lecz po powtórnem Zborowskiem przymierzu, znowu Chmielnicki Moskwę i Turków na Polskę poduszczał; wzmagającego się buntu uśmierzenie poruczone zostało Szczepanowi Potockiemu, z niewoli powróconemu, nakazano pospolite ruszenie i wypowiedziany Kozakom pokój, jeżeliby na zachowanie Zborowskich umów nie przystawali. Wytrzymywał Kalinowski pierwsze kozackie zapędy pomyślnie, kiedy tłum wojska przymusił do porządnego ku Sokalowi odwrotu, gdzie Potocki obozem leżał, gdzie też pospolite ruszenie z królem zbliżyło się. Pomknęło się całe wojsko polskie ku Beresteczkowi, tam po pomniejszych walkach przyszło do potyczek ważniejszych, które przez dni dziesięć wznawiały się, aż kozackie i tatarskie wojska rozproszone, plac bitwy, obóz cały i łup znaczny Polakom zostawiły [2].
Król pospolite ruszenie rozpuściwszy, do Warszawy powrócił, koniec wyprawy hetmanom zosta-
