lecz zarazem podobnie jak niegdyś Zorjan Dołęga Chodakowski (Adam Czarnocki) przechodząc wioski i miasteczka, zapuszczał się także w rozmowy ze starcami i nasłuchiwać jak to
......nieraz kmieć stuletni
Trącając ziemię żelazem oraczem
Stanie i zagra na wierzbowej fletni
Pacierz umarłych, lub rymowym płaczem
Was głosi wielcy ojcowie bezdzietni!
Spisywał te pieśni gminne, które
......stoją na straży
Narodowego pamiątek kościoła,
Z archanielskiemi skrzydłami i głosem
A czasem dzierżą i broń Archanioła…
a tak samo przepatrywał i odczytywał oniemiałe dokumenta, wydobywał z ukrycia pamiętniki lub po kominkowej pogadance sam nawet spisał jakiś rys pamiątkowy, który się przechował w tradycji — krótko mówiąc, nie pominął żadnego dworu, żadnej plebanji, nawet do chat wiejskich zajrzał, i z wszelkich nadarzających mu się korzystał sposobów, byle tylko odkryć zamierzchłe wiekiem ślady dawnych dziejów.
Taki kwestarz, zaręczamy, wróciłby z prawdziwie pełnymi torbami!
