Wielka urodzajność ziemi i niezdrowe powietrze stoją ze sobą w nierozdzielnym związku, tak w Ameryce południowéj, jako téż w południowéj Azyi. Wszakże spostrzeżono, że w miarę, jak się uprawa jakiego kraju podnosi, a przestrzeń lasów się umniejsza i równocześnie grunt i klimat suchszym się staje, także i plantacye kakaowe mniéj się udają. Dla tych to przyczyn pomniejsza się ich liczba w prowincyi Karakas, podczas, gdy one w położonych daléj na wschód prowincyach Nowéj Barcelony i Kumany, a szczególnie w lesistéj wilgotnéj krainie pomiędzy Kariako i Golfo-triste, prędko się pomnażają.
Lianosy w Karakas zapełnione są grubą, szeroko ległą formacyą starego konglomeratu. Zstępując z dolin w Aragua, przez górzyste, najwięcéj na południe podane jarzmo łańcucha nadmorskiego w Guigue i Villa de Cura, na dół ku Parapara, napotyka się kolejno gnejs i łupek mikowy, zapewne syluryczne pasmo gór przechodowych z łupku iłowego i z czarnego wapienia, wężowiec (serpentyn) i zielonkowiec w osobnych kulistych kawałach; nareszcie, tuż przy samym krańcu wielkiéj równiny, małe pagórki migdałowca i łupek porfirowy. Te pagórki między Parapara i Ortyzem zdawały mi się być wybuchami wulkanicznemi nad starożytném pobrzeżem Lianosów. Daléj na północ stoją potworne, daleko słynne skały, pełne jaskiń, noszące nazwę Morros de San Juan, i tworzące pewien rodzaj muru czartowskiego, o rdzeniu krystalicznym, jak wzniesiony dolomit. Dla tego téż uważane być mają raczéj za części wybrzeża, niżeli za ostrowy w starożytnéj zatoce morskiéj. Nazywam Lianosy zatoką, bo wziąwszy na uwagę ich nieznaczne wzniesienie nad teraźniejszem zwierciadłem morza, ich postać wschodnio-zachodniemu prądowi obrotowemu prawie otwartą, i nizkie położenie wschodniego wybrzeża między ujściem rzek Orynoko i Essequibo; niemożna zaiste powątpiewać, że wody oceanu zalewały
