Strona:Abramowski-braterstwo-solidarnosc-wspoldzialanie.pdf/11

„konkurencyjną” wobec oficjalnych instytucji, narzuconych przez zaborców. Trudno się dziwić, że jego poglądy, zabarwione mistycyzmem, odwołujące się do idei chrześcijaństwa, negujące władzę państwową i stawiające ponad wszystko wolność jednostki, nie znajdywały uznania w czasach PRL (choć kilkakrotnie wydano wówczas w niewielkich nakładach zbiory jego pism), kiedy to „abramowszczyznę” przeciwstawiano jedynie słusznej „spółdzielczości klasowej”.
 Myśli swe zawarł Abramowski w kilku pracach fundamentalnych dla rozwoju polskiej myśli spółdzielczej — m.in. Socjalizm a państwo (1904), w której głównie popularyzował idee Gide’a oraz w późniejszych: Zasada respubliki kooperatywnej (1905—1906), Znaczenie spółdzielczości dla demokracji (1906), Idee społeczne kooperatyzmu (1907) oraz Kooperatywa jako sprawa wyzwolenia ludu pracującego (1912).
 Wszechstronnie uzdolniony Edward Abramowski był nie tylko teoretykiem kooperatyzmu. Ze względu na jego poglądy zastąpienia państwa przez oddolnie organizowany ruch samorządnych zrzeszeń, jako jednego ze swoich ojców duchowych traktują go również anarchiści, uważany jest za prekursora ruchu „zielonych”, hippisów, alterglobalistów. Podkreśla się, że niezależne inicjatywy okresu PRL — jak Komitet Obrony Robotników, ruch „Solidarności” — miały również swe źródła ideowe w filozofii Abramowskiego, zaś Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego umieścił go na liście swych najbardziej zasłużonych twórców.

dr Adam Piechowski

Krajowa Rada Spółdzielcza