Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/731

popiołem, używany jako okład w lecznictwie; cienka poduszka włosiana pikowana.

 Materja, łć., w przeciwieństwie do ducha: ujęta zmysłowo istota rzeczy; to, z czego składają się wszystkie ciała mineralne i organiczne stałe, płynne i lotne; podstawa świata zmysłowego, zjawiska fizyczne, cielesność; treść, przedmiot rozpraw, myśli, pisma; przedmiot do rozpoznawania sądowego; powód; chorobliwa wydzielina, sącząca ś. z wrzodów, ran, ropa; tkanina jedwabna; m. kosmiczna = materja, wypełniająca całą przestrzeń wszechświata.

 Materjacja, łć., tworzenie ś. materji.

 Materjalista, łć., wyznający zasady materjalizmu; sprzedający materjały apteczne, drogista; dbający o własne wygody zmysłowe (forma ż. Materjalistka).

 Materjalistyczny, łć., materjalizmem nacechowany; zajmujący się tylko sprawami poziomemi; m-e pojmowanie dziejów = mniemanie, że cały rozwój dziejowy ludzkości objaśnić ś. daje wyłącznie warunkami produkcji, wypowiedziane przez Marxa i wcielone do wierzeń socjalistów.

 Materjalizacja, łć., ucieleśnienie widziadeł medjumicznych, które według spirytystów mogą przybierać kształty widzialne, dotykalne i posiadać inne własności fizyczne, np. ciężkość.

 Materjalizm, łć., teorja, nie uznająca odrębnego istnienia ducha i uważająca materję, jako przyczynę i podstawę wszelkiego bytu; w życiu praktycznym: kierowanie ś. wyłącznie względami na osobistą korzyść i zysk; zaparcie ś. ducha, zmysłowość.

 Materjalizować, łć., pojmować w duchu materjalizmu, ucieleśniać; m. ś. w spirytyzmie o duchach: przybierać postać materjalną, cielesną.

 Materjalja, Materjały, łć., przedmioty potrzebne do wykonania jakiej roboty; przedmioty i przybory potrzebne w kancelarjach do pisania.

 Materjalnia, łć., pokój przy aptekach, w którym są leki zapasowe.

 Materjalny, łć., dotyczący materji, pozostający w związku z materją; cielesny, dotyczący treści, myśli; zmysłowy; rzeczywisty, faktyczny; zrobiony z tkaniny, zwanej materją (jedwabną); strata m-a = strata w mieniu, w dochodzie.

 Materjał, łć., przedmiot, z którego przy pomocy pracy i narzędzi otrzymuje ś. wytwór; temat, przedmiot podatny do nauki, do rozmowy; m-y spożywcze = produkty spożywcze; m. opałowy = drzewo, węgiel; m. surowy = materjał do przeróbki na wytwór; przen., ten, kto nie jest uzdolniony do jakiego zawodu, kto ma ś. dopiero uzdolnić (to dobry a. zły m.!).

 Materklasy, nm., niewiadomo co wyrażające niezgrabne litery, figury, rysunki; manatki, graty, rupiecie.

 Materyjka, łć., lekka tkanina jedwabna pośledniejszego gatunku.

 Mathema, gr., zasada, nauka, głównie matematyczna.

 Matica, czes., słowiańskie stowarzyszenie dla popierania literatury i oświaty.

 Matinka, Matineta, fr., kaftanik ranny kobiecy.

 Matka, kobieta, mająca dzieci, kobieta, jako rodzicielka, macierz; przen., opiekunka, obronicielka, orędowniczka; m. a. panna m. = ksieni, przełożona (w klasztorze); staruszka, kobieta w poważnym wieku; stara żebraczka; wieśniaczka na targu, gospodyni; u zwierząt: samica, która wydała płód;