Strona:Maria Konopnicka - Szkice.djvu/136

dziny historyczności wypada, i choćby najrzeczywistszy, przybiera w ekspozycyi swojej znamienne cechy podania.
 Niezawodnie, i w podaniu każdem tkwi dużo historyczności. Gdy jednak samo już wyzucie przedmiotu z historycznych proporcyi czyni go ogromnie bezwzględnym, i w tej bezwzględności ogromnie samotnym, występuje w nim nowy czynnik, czynnik patetyczności, który metoda historycznego traktowania przedmiotu wyklucza.
 Historyczność może być tragiczna, może być, i nawet bywa często dramatyczna, jako sposób traktowania przedmiotu w stosunku jego do bliższych, lub dalszych przyczyn i skutków, oraz w stosunku do środowiska i jego oddziaływania, czy to pośredniego, czy też bezpośredniego. To bowiem jedynie wykazać może w historycznym fakcie albo fatalną zależność jego od dziejowego tła i momentu, albo równie fatalne a nieuchronne ciążenie na nim przyczyn, jakie go wywołały i związanych z przyczynami temi komplikacyi, albo wreszcie szereg konieczności, w postaci wywołanych przez fakt następstw, poja-