Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 599.jpeg

(z taką samą wymianą gardłowej jak u Słowian: z k, c, i sz, s).

 trzemucha, roślina ‘allium ursinum’; o trze- p. pod trzemcha (trzemcha i trzemucha dla ostrego zapachu przezwane?); rus. czeremsza, słowień. czremosz, serb. z odmianą gardłowej (por. trzemcha): srijemusz(a), srijemuż(a); litew. kermuszē, grec. kremyon i kromyon, odmiany ‘czosnku’ i ‘cebuli’; niem. rams, z dawnego hramsan (anglosas.), ‘czosnek’.

 trzepać, trzepnąć, trzepaczka, roztrzepany; trzepot, trzepotać i trzepiotać trzpiot (p.), trzpiotać; trzpiatnąć, ‘uderzyć’, w Ezopie; prasłowo; cerk. trepati, trepet, trepetati, ‘trząść się’; serb. i słowień. trenuti z *trepnuti; nazwy dla ‘osiny’: trepetljika; czes. trzepati, trzepetati; rus. otriepje, ‘kłaki’ (stąd Otrepjew, samozwaniec), triepat’, triepietat’. Pień trep-, z wokalizacją o p. trop. Lit. trepsēti, trypti, trapinēti, ‘tupać nogami’ (to samo tropat’ rus. i bułg.), ‘kopać’; prus. er-trepa, ‘przekracza’, trapt, ‘deptać’; grec. trapeō, ‘depcę’ (i przy winnych gronach); łac. trepidus, ‘drżący’; goc. thrabōn, niem. traben (skąd nasze trab).

 trześnia, trześniowy, dziś zamiast tego, szczególniej na Wschodzie, ruskie czereśnia, zgrubiałe czerechy (trz-z czrz-, -ere- ruskie; p. trzemcha); tak samo u wszystkich Słowian, u Czechów wedle ich zwyczaju i ze zbędnem s-: strzesznie. Pożyczka z łac., jak i niem. Kirsche (u nas *kersznia), grec. kerasos (drzewo) i kerasion (jagody); łac. obok cerasus i cerasum: ceresea, ceresium (franc. cerise), skąd dawne niem. kirsa. Nazwa więc trześni z Zachodu, ale wisznia (p.) ze Wschodu przybyła.

 trzeszczeć, p. trzask; trzeszcze, ‘oczy zająca’; wytrzeszczyć.

 trzewik, trzewiczek; trzewice w biblji, ‘sandały’; prasłowiańskie; wymienia je już cesarz Konstantyn 950 r., wykładając imię Serbów z cervula, ‘trzewik’; cr- zamiast czr-, jak na Bałkanie zawsze(?); cerk. czrěwij, ‘sandał’, małorus. czerewyk, czes. strzewic (znowu z s- zbędnem, p. trześnia), załab. crewe. U nas w 17. wieku: »zastępywać za trzewik«, tyle co »kury palić« (o konkurach).

 trzewo, trzewowy i trzewny, trzewa, ‘wnętrzności’, »trzewna boleść« w biblji; trz- zamiast czrz-; w psałterzach jeszcze pierwotne: »we czrzewiech mych«, ‘we wnętrznościach moich’. Prasłowo; cerk. czrěwo, małorus. czerewo, czes. strzewo (i u nas s- istnieje po narzeczach), załab. crewo. Pierwotne *skerwo, lit. skilwis, ‘żołądek’; prus. kermens, z r i bez s-, jak u Słowian.

 trzeźwy, w 16. i 17. w. trzeźwi, trzeźwość, dawniej i trzeźwiość, wytrzeźwieć, i t. d., narzeczowo z k-, okrzeźwieć (jak kwardy). Prasłowo; cerk. trězw; w słowień. bywa i z s-: strězen i strěziw, obok trěziw; czes. strzizwý; na Rusi i i. przestawiają brzmienia: małorus. twerezyj, rus. narzeczowe twieriozyj obok t(e)rezwyj.

 trzmiel, trzmielina, w 16. wieku i później, przmiel, czmiel, ćmiel, śćmiel, nazwy ‘bąka’ i roślin (‘evonymus’ i i.); prasłowiańskie; czes. czmel (i inaczej), rus. szmiel, słowień. czmel; postać pierwotna *skĭmeľ; na Litwie bez s-: prus. kamus, lit. kaminē i kamanē, ‘dzika pszczoła’; p. komar; od brzęczenia wszystko przezwane; przeniesione u nas (dla dwubarwności ?) na rośliny i krzewy. P. czmiel i przmiel