Sielanki (1614) i inne wiersze polskie/Słowniczek

	<<< Dane tekstu >>>
Autor	Jan Łoś
Tytuł	Słowniczek
Pochodzenie	Szymona Szymonowica ; Sielanki (1614) ; i inne wiersze polskie
Wydawca	Polska Akademia Umiejętności
Data wyd.	1921
Druk	Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego
Miejsce wyd.	Kraków
Źródło	Skany na Commons
Inne	Pobierz jako: EPUB • PDF • MOBI ; Cały zbiór; Pobierz jako: EPUB • PDF • MOBI
	Indeks stron

Słowniczek.

[143]babożeń — mąż żony starej 30.

baczyć się w czem — mieć co na pamięci 129.

barwiczka — barwa rumieniec 45.

bełcik — strzałka, strzała 17.

bierki, birki — gra: patyczki okrągłe, przecięte wzdłuż po połowie; wyrzucone w górę padały na ziemię obrócone to stroną kory, to drzewa białego 92.

bobrować — brodzić (w wodzie) 34.

bohato — obficie 13.

broda — człowiek dorosły 26.

brzydliwy — wstrętny 132.

budowny — bogato, mocno zabudowany 132.

bujak — byk 34.

by djabła chciał — choćby używał najskuteczniejszych sposobów (na nic to się nie zda) 29.

bykowe — kara za uwiedzenie poddanki 50.

było mną zwozić — zwożono z moją pomocą 122.

bytow zażywać — cieszyć się pomyślnością 28.

cale — w zupełności 135.

celować co — dorównywać czemu 136.

chełpa — pycha 68.

chlustać — chlastać, uderzać 108.

chodziwy (koń) — bystry, szybki 68, 70.

chodzywać — chodzić 76.

chrap mieć na kogo — niechętnem okiem spoglądać 110.

cienka (praca) — błaha 9, 10.

cień — altana 116.

cięgły (łuk) — który naciągać trzeba 63.

czabanka — wielka krowa podolska 87.

czas — sprzyjająca okoliczność 127.

czestować — uczcić, uczęstować 18.

czosać — czesać 110.

czuć — czuwać 86.

czyniać — wyrabiać 125.

daj — bodaj 44.

debrz — wąwóz 13, 35.

dobra myśl — wesołość, zabawa 57.

dobrze — niemal 85.

docinać: nie docinasz — zostawiasz pasek trawy na brzegu pokosu 24.

dodziewać — dokuczać 78.

domniemanie wątpliwe — wątpliwość 134.

dosyć uczynić przedsięwzięciu — zapobiedz zamiarom 135.

doświadczywać — doświadczać 58.

doźrzałość ostatnia — starość 36.

dożyczyć — użyczyéużyczyć 32.

dracza — zdzierstwo 101.

drzewiany — drewniany 87.

drzewo — włócznia 61, 63.

dworniczka — sługa dworska 52; gospodyni dworska 81.

dzienia — ul w drzewie rosnącem wydłubany 16.

dziewięsił — olbrzym 54.

facelit — chustka 90.

falować — chwiać się 130.

fasoł — niezgoda 110.

[144]forboty — falbany 110.
frymark — handel 17, 107.

Gałki — rodzaj gry. zap. polegającej na tem, że wyrzucano w górę gałki i starano się je, gdy spadały, utrzymać na wierzchniej stronie ręki 92.

gańba — przygana 51.
gdyby w me — gdyby mogło być, jak pragnę 77.
gdzie — gdy 57, 71.
głosem — głośno 107.
głowa (rzeki) — źródło 67.
głupość — głupota 25.
grać — igrać 12.
grawać — grywać 116.
grunt — fundament 21.

grzeczny — dorzeczny, nadobny, piękny 13, 51.

grześć — grzebać 53.
Heclicy — hycle, oprawcy 91.
Imać się — zaczynać 31.
imą — zaczną 20.
Inflantczyk — Inflanty 133.
insza — inna rzecz, co innego 106.
isty — pewny, istotny 130.
Jedło — jadło, jedzenie 114.
jednostajny — zgodny 134.
juniec — wół młody 69.
Kantor — śpiewak 51.
karać się — brać naukę 60, 124.
kazać na kogo — ganić kogo 25.
kaźń — kara 83.
kęs — nieco 111.
kierz — krzak 103.
kijań — kij, drewno 77.
kleskać — klaskać 117.
klwać się — kluć się (z jajka) 111.
komorek — komar 78.
komorzyca — komar 104.
konać się — dokonać się 78.
koniecznie — nakoniec, wreszcie 77, 91, 93.
konopie — przen. jasne włosy 26.
korbacz — bicz 109.

kostyr(k)a — kostera, gracz 92, 93.

koszary — miejsce zagrodzone dla owiec 83.

kości matki wielkiej — kamienie 22.

kozieł na czele — zmarszczone czoło 108.

kradać — okradać 86.
krasny — piękny 28, 118.

kryga twarda — surowe chowanie 50; mieć w krygach co — panować nad czem 37.

krzywooko — zezem 76.

kudłata myśl — trudna do przejrzenia 18.

kuńsztować — przemawiać się, droczyć się 43.
kupia — kupno 15.
kusza — łuk 17.
kwapliwość — pośpiech 63.
Lice — dowód zbrodni 127.
linąć — lunąć 42.
list — liść 11.
lśnieć — ślepnąć 25.
lub — gdy, jeżeli, chociaż 94.
lubość — miłość, uczucie 12.

ludzkość — uprzejmość 9; życzliwość, przyjaźń 97.

Łaja — kupa psów 71.
Malowany — różnobarwny 35.
matka wielka — ziemia 22.
mdły — słaby, ubogi 68.
miech — torba, kieszeń 100.
mienić — nazywać 131.
miernie — według miary, celnie 63.
mieśce — miejsce 59.
młodzi się (niebo) — rumieni się 33.
mszeć — mchem porastać 35.
muteta — pieśń 119.
myto — nagroda 123.

Nadzieć się — spodziewać się 41.

nadziewać się — spodziewać się 64.
nadzież — nadzieja, oparcie 130.
nagalić — dogodzić 25.
nagodzić się — trafić się 115.
na male — na małem 126.

namyślnie — umyślnie 82.

nakładać z kim — wchodzić w spółkę 111.

napaść — potęga, moc 25.

na przez rok — na przyszły rok 100.

na przodku — z początku 111.
nawet — wreszcie 123, 125.
nawyknąć — nauczyć się 18.

niecudny — brzydki, haniebny 22, 57.

niedostatni — potrzebujący 130.
niedufny — nieufny 134.
niema twarz — bydlę 97.
niemoc — chorować 104.
nienadziany — niespodziany 41.

nieobudzony (sen) — z którego niepodobna się obudzić 132.

nie owo to — już nie jest tak, jak wtedy 132.

nie owszem — również nie 13.

niepokryte ucho — ucho otwarte, żądne nowin 38.

nieprzezorny — nieprzejrzany 31.

nieprzydybny — trudny do podejścia 127.

nieskromny — wielki, potężny 42.
nie tu — jeszcze nie 117.
niewiestka — synowa 38, 54.
niezdarzony — nieudany 132.

nowina urośnie od źwierza — na polowaniu zdarzają się wypadki, o których szeroka wieść się rozchodzi 71; nowinę drzeć — orać nowe pole 28.

Obawać się — obawiać się 49.

obawanie — obawa 71.

obchodzić się gwałtem — uciekać się do gwałtu 39.

obchód — uroczystość 67.
obecnie — wspólnie 21.

obejść się czem — wykonać co po kolei 16.

obelżenie — ujma, zelżywość 60.

obierać się (Muzami) — opiekować się 54.

obiesić — powiesić 127.

oblinąć się — oblać się 109.

obłaz; przez wszego obłazu — wręcz, wprost 41.

obmowa — przemowa 62.
obraz — rzeźba, posąg 69.
obchodzićodchodzić (o bydle) — zdychać 83.

oddawać wodę — odsyłać służbę z wodą po umyciu rąk, gdy uczta się skończy 75.

oddzielać — obdzielać, obdarzać 72.

odkrzykać — głośno odpowiadać 31.
odnieść — otrzymać, dostać 15.

odprawić co — pozbyć się czego 101.

odważać zdrowia — na śmierć się narażać 133.

oglądać — ujrzeć 85.
okoły — ostrokoły 86.
opiek — opieka 62.
oraz — naraz, odrazu 111.

oskominę otrzeć — zadowolnić apetyt 28.

ostatnie — ostatecznie 40, 86.
ostatniejsza chwila — śmierć 130.
oświtnąć — zaświtać 48.
otrok — młodzieniec 19.
owo — oto 137.
oziębły — zimny, martwy 114.

ozinąć — ozionąć, ogarnąć, podbić 74.

Paiż — tarcza 61.

parę próżną puszczać — robić co bez skutku 17.

pasze — łąki 31, 34.
paznokty — szpony 127.
pełna — puhar 117.
pętać się czem — ciężar brać 28.
pieczołować się — zabiegać 79.
pies — kochanek 110.
pijana — piana 90.
pisana — karta do gry 92.
płony — dziki, jałowy 115.
płożyć — sprzyjać 111; grasować 83.
[146]pochutnywać — krygować się 28.
pocieszny — pomyślny 111.
poczta — podarunek 101.
podlizać (o wodzie) — podmyć (brzeg) 34.
podmykać się — poddawać się 133.
podpalały — częściowo brunatny 26.

podsiadać kogo — stać komu na zdradzie 105.

podwadzać — prowadzać 85.
podwijka — chustka na głowę 90.
pogłodać — obgryźć 106.

pokajać się — uczuć żal za popełnioną winę 90.

pokoje — odpoczynek 66.
pokruszać — kruszyć 97.
połapić — schwytać 126.
połomić — połamać 41.

poodchodziły na głowę obory — bydło wyzdychało 111.

popisać (twarz) — zamazać 20.
poranu — rano 108. porownać — zrównać się 74.
porownywać — równać się 23.
poślubiony — przyrzeczony 38.
pośmiewać się — śmiać się 13.

potrzeba — opór, walka, niebezpieczeństwo 38; wojna 132.

potrzebny — potrzebujący 133.
potykać — zwalczać 30.
powietrze — zaraza 111.
powładać — kierować 61.
powyzdychywać — wyzdychać 111.
poziemeczki — poziomki 35.
poziemy — poziomy 11.
pozwolony — wolny, swobodny 136.

pożeniesz — popędzisz 48; pożenie — popędzi 68.

praktykarz — przepowiadacz przyszłości 128.

pryskać — parskać 72.
przechodzić się — przechadzać się 43.
przeciwny — niechętny 94.
przedsię — mimo to 19; dalej, nuże 20.
przegarzać — wyśmiewać 15.
przejeździć — objechać, zwiedzić 22.
przejrzenie — wyrok 78.

przemawiać — przeciągać namowami na swoją stronę 38.

przepalały — spalony, opalony 18.
przepierować — trele wywodzić 102.
przepych: na przepych — na wyścigi 38.

przesadzać się na dumy wysokie — okazywać swą wyższość 93.

przestrone oko — smiało patrzące 57.

przestrono (patrzyć) — szeroko, śmiało 72.

przewaga — odwaga 10.

przez dzięki — gwałtem 19; przez dzięki pilnej ręce Bóg daje obficie — więcej niż człowiek pragnie, gwałtem daje 111.

przez nogę (zbłaźnić) — w sposób ubliżający, lekceważący 29.

przezorny — przezroczysty 52, 85.
przodek: z przodku — z początku 45.

przyczyny nie ma do mnie — nie zawiniłam względem niego 88.

przyjacielskie — przyjaźnie 39. przykłonić — skłonić 13.
przynaszać — przynosić 62.

przyrzucić (sieciami) — obrzucić, oplątać 22.

przysolić komu — przekupić kogo 100. przyżonę — przypędzę 48.
psować — psuć 22.
pstrociny — barwne ozdoby 110.
puścizna — dziedzictwo, spadek 30.

Rado: gdzie gościom rado — gdzie radzi gościom 70.

rano — wcześnie 117.

rąbki — suknie, stroje 124.

regały — instrument muzyczny z szeregu piszczałek złożony 16.

rownia — równa 118; w rownią się nie liczę — nie uważam się za równego 102.

rowniejszy — mniejszy 87.
rozprawa — rozsądek 130.
rozpusta — figle, swawola 124.

rozradzać co — odwodzić od czego radą 30.
rozsądek — sąd 10.

rozsiada się (serce) — rozpada się, kraje się 85.

ruda — zaraza na drzewa 31.
rwać (brogi) — szarpać, rabować 127.
rychlej — prędzej, częściej 128.

rzemienie — rzemień 108; rzemienia zakusić — być obitym 24.

Sadowina — ogród, drzewa w sadzie 31.

sam — tutaj 31.
sąsiada — sąsiadka 72.
schadzać — chodzić 23, 60, 82.
schowany — wychowany 9.
sercowładny — panujący nad sercami 61.
setnoręki — sto rąk mający 54.
siedziana (niwa) — zap. chłopska 80.

sierci (bydła nie zostało) — ani trochy 83.

sierszeń — szerszeń 104.
siła — wiele 55; bardzo 78.
skamieć — skamienieć 59.
skarmić — nasycić 71.
skorzenka — bucik 26.
skrzętny — ruchliwy, niespokojny 23.
sława — osława, hańba 137.
słychywać — słuchać 85.
sośnia — sosna 20, 34.
spokoić — zaspokajać 95.
sporzej — więcej, obficiej 101.
sposabiać — przysposabiać 61.
sprawować — sprawiać, kupować 76.
sprzeciwiać się — odpowiadać 23.
sprzyjaźliwy — przyjazny 53.
stalony — zaopatrzony w stal 40.
stępica — żelaza, sidła 123.
storzyć — stroić, gotować 72.
strużek — struga, rzeczka 35.
strzegać — strzec 86.
studnica — studnia, zbiornik wody 32.
styr — ster 64.
swowolny — swawolny 97.
szarłat — szkarłat 130.
szczedł — zszedł, umarł 38.
szefelin — włócznia 41.
szkodować — szkodę ponieść 94.
szkodźca — szkodnik 55.
szturm — burza, nawałność 95.
Ścisła (ręka) — ściśnięta, skąpa 86.

śliznąć — ślizgać się, wyśliznąć się z ręki 111.

Tajstra — torba 15.
tarnek — cierń 69.
tkanica — tkanina 130.
tkwieć — tkwić 37.
trefnie — dowcipnie 76.
troskliwy — przynoszący troskę 132.
troi — potrójny 108.
trucina — trucizna 21.
tryksać — bóść 100.

trzmielowa gałąź — gałąź trzmielu, Evonimus; rodzaj krzewu) 17.

tużyć — tęsknić 24.

Ubijać (pierścień) — trafić, zestrzelić 63.

ubity — bity, wybity 93.

ubliżać (stateczności) — próbować, doświadczać, kusić 99.

ubość — zabóść, zabić rogami 122.
ucieszać — cieszyć, pocieszać 40.
ućciwe — uczciwość, cześć 58.
udarzyć — obdarzyć 130.

udziałać — zrobić 125; udziałać się — stać się 124.

ujeść — ukąsić 16.

ukwapić się — pospieszyć się 20.
ukwapliwie — szybko 63.
ułapić — schwytać 127.
unieść się — przekonać się 38.

upatrywać przygody — strzec się przygód 128.

uprzejmie — uporczywie, gorąco 38.
urzędnik — włodarz 100.
utknąć — utkwić 75.
utyrać — sterać, wyniszczyć 63.
użyć się — skłonić się 40.

Ważnomyślny — myślący o ważnych rzeczach 61.

w cale — w całości 107.

wdzięk — dobre przyjęcie 42 — wdzięczność 90, 138.

wezwrzeć — zagotować się 90.
wiadomy — wiedzący 122.
wiara — wierność przyrzeczeniu 41.
wiedma — czarownica 90.

wiek miły podać do starości — zachować miłą czerstwość w starości 37.

wielożyzny — dający obfite plony 26.
wieźć się — jechać, udawać się 134.
więtszy — większy 129.
winohrad — krzew winny 35.
w krotką puścić — krótko załatwić 40.
właściwy — własny 22, 71.
w ocemgnieniu — natychmiast 41.
wojować co — napadać na co 85.
wprawić się — wpaść 97.
wprzod — pierwszeństwo 130.
wrotny — mający wrócić 69.
wspomionąć — wspomnieć 85.
wstawić nogę — zrobić początek 101.

wstyd — cześć, niepokalaność 59; uczciwość, względy 76.

wydać — zdradzić, zawieść zaufanie 102.

wydanie — rozgłoszenie sekretu 104.
wyderca — wydzierca 102.
wygadzać — godzić, celować 41.
wyprawić kogo — wpłynąć na kogo 11.
wyrwnąć — wywrócić się 133.
wysep — wyspa 32.
wysiadać (o kroście) — wysypać się 92.

wytrwać — poczekać 91; wytrwać czemu — oprzeć się 90.

wytykać po dziesiątemu baranu — pobierać dziesięcinę z baranów 101.

wywrzeć — wypędzić 94.
w zajem — naprzemian 117.
Zabywać — zapominać 11.

zachodzić się o czem — zakrzątnąć się koło czego 56.

zachować się — karmić się 75.

zachowanie — sposób postępowania, szacunek 114.

zadojone cielęta — którym u matek mało mleka zostawiono 81.

zadziałać — czynić 83.

zajrzeć — zazdrościć 31; pozazdrościć, poskąpić 77.

zakusić — pokosztować 24; spróbować 52.

zamiłować — zakochać się 24.
zamyśliwać się — zamyślać się 81.
zankiel — zapinka 28.
zapatrzania — wzrok, oczy 64.
zaplusnąć oczy — zawstydzić 130.
zaradzać — rodzić 11.
zarany — porankowy 48.
zaważać — probować 37.

zaważyć na co — poświęcić co, zaryzykować 15.

za wczorem — wczoraj 32.
zawołanie — sława 114.
zawod — igrzyska, wyścigi 22.
zazdrośliwy — zazdrosny 53.
[149]

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Jan Łoś.