Słownik etymologiczny języka polskiego/krótki

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor Aleksander Brückner
Tytuł Słownik etymologiczny języka polskiego
Wydawca Krakowska Spółka Wydawnicza
Data wyd. 1927
Miejsce wyd. Kraków
Źródło Skany na Commons
Indeks stron
Strona w Wikisłowniku Strona w Wikisłowniku

krótki; krótko, dawniej krótce; pierwotne krot- (bez przyrostka przymiotnikowego -ki) w stopniu wyższym: krótszy i w przysłówku jego: króciej; we złożeniu krotofila (p. chwila); w czasowniku krócić (wiek), skrócić. Przestawka z kort- (rus. korotkij, czes. kratký), i należy do tego samego pnia co i kroć; lit. kartus odmieniło znaczenie: ‘gorzki’; łac. curtus, ‘skrócony’, od pierwotniejszego pnia sker-, nie od skert-, pochodzi. Z dalszych urobień por. krucica (zam. krócica), ‘krótki pistolet, tercerol’; zdrobniałe: króciutki, króciuchny, króciusienki; częstotliwe skracać; pomijamy złożenia, jak krótkowidz, krótkotrwały. Zupełnie odmienne jest drugie krotki, nie przestawione (więc rus. krotkij, na Bałkanie i u Czechów krotký), ‘łagodny’ (‘ułaskawiony’ o zwierzęciu), ukrócić, ‘uśmierzyć, ułagodzić’; nazwy miejscowe, jak Krotoszyn (stąd Krotoski), od Krotosza (t. j. Łagoda), por. Lubosza, Junosza; krotnieć, krotnąć, ‘łagodnieć, uśmierzać się’; brak dalszego odpowiednika dla tego krot-, kret- (kręt-?, p. krzątać).