Słownik etymologiczny języka polskiego/chód
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
chód, chodaki (rodzaj obuwia), chodzidła (‘nogi’, śmieszne), chodzić, z najliczniejszemi złożeniami: dochód (dochodowy); wychód (wychodki, ale w biblji zachody); zachód (tylko u nas dla ‘strony świata’, zapadem u innych Słowian zwanej) i zachody, ‘starania’; przychód; wschód (o ‘słońcu’ i o ‘stopniach, po których się wschodzi’, skrócone schodki, zam. wschodki); przechód; pochód i i. z odnośnemi czasownikami, śród których nachodzić (znachodzić) w podwójnem znaczeniu (bo i ‘znaleźć’, a wytworzone z niego: ‘bywać’; niem. finden i sich befinden) na wyróżnienie zasługiwa; dalej obchód, obchodzić (święta i świat), dla starej, w 16. w. używanej formy obychód (u Reja i i.), obchodzić się z kim, również osobliwszego znaczenia nabrało; nakoniec: schodzić (schodki) i uchodzić. Częstotliwe: chadzać, coraz mniej używane, skoro chodzić samo podobnie występywa. Z rzeczowników warto jeszcze wymienić chodnik, dla ‘drogi’, i pochodnię, należącą do pochodu, odbywającego się i nocną porą. Chód, por. szedł; pień jest sked- : skod-, grec. skedannymi, ‘rozpędzam’, nasze szczodry (p.); w innych językach z nosówką: łac. scando, descendo, ‘schodzę’, lit. skendēti, ‘tonąć’ (t. j. ‘schodzić’). Chodem i grędą, zastąpili Słowianie pierwotne gā- tegoż znaczenia (lit. goti, grec. ebē, ‘szedł’, ind. agāt); chód znaczył i ‘chodzenie’ i ‘chodzącego’ (czescy chodowie straży pogranicznej). Z grec. hodos, ‘droga’ (skąd metoda, katoda, perjod), chód nie ma nic spólnego.
